Toplantı No : 2019/014
Gündem No : 31
Karar Tarihi : 13.03.2019
Karar No : 2019/UH.II-371
BAŞVURU SAHİBİ:
Gök-Er Taşımacılık Sınır Ticaret İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
VEKİLİ:
Av. Ayça AKBABA KAYA,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Türkiye İstatistik Kurumu Konya Bölge Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2018/540824 İhale Kayıt Numaralı “TÜİK Konya Bölge Müdürlüğü’nün 02/01/2019-31/12/2019 tarihleri arasında sürücülü, yakıt hariç 1 (bir) adet binek ve 02/01/2019-31/12/2021 tarihleri arasında 2 (iki) adet minibüs taşıt kiralanması” ihalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Türkiye İstatistik Kurumu Konya Bölge Müdürlüğü tarafından 03.12.2018 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “TÜİK Konya Bölge Müdürlüğü’nün 02/01/2019-31/12/2019 tarihleri arasında sürücülü, yakıt hariç 1 (bir) adet binek ve 02/01/2019-31/12/2021 tarihleri arasında 2 (iki) adet minibüs taşıt kiralanması” ihalesine ilişkin olarak Gök-Er Taşımacılık Sınır Ticaret İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 25.02.2019 tarih ve 8790 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 25.02.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2019/243 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, Türkiye İstatistik Kurumu Konya Bölge Müdürlüğü’nün “02.01.2019-31.12.2019 tarihleri arasında sürücülü, yakıt hariç 1 adet binek ve 02.01.2019-31.12.2021 tarihleri arasında 2 adet minibüs taşıt kiralanması işi” ihalesi ile ilgili olarak Kuruma daha önce yapılan itirazen şikâyet başvuruları üzerine Kamu İhale Kurulunun 23.01.2019 tarihli ve 2019/UH.II-100 sayılı kararı ile düzeltici işleme karar verildiği, bu karar üzerine idarenin ihaleyi firmaları üzerinde bırakması gerekirken 19.02.2019 tarihinde EKAP üzerinden tebliğ edilen karara göre ihalenin iptal edildiğinin bildirildiği, ihalenin iptal kararında iptal gerekçesi olarak ihalede rekabetin oluşmadığı, daha önceki kararda ekonomik açıdan en avantajlı istekli olarak belirlenen istekli ile firmalarının fiyatı arasında fazla farkın bulunduğu, bu fark sonucu 3 senede yeni bir minibüs alınabileceği, yaklaşık maliyetin belirlendiği tarihten sonra dolar kurunun düştüğü, yine bu tarihten sonra motorlu taşıtlarda ÖTV tutarında indirime gidildiği, oysaki yaklaşık maliyetin yüksek kur ve yüksek ÖTV ile hesaplandığı, yeni durum göz önüne alınarak yaklaşık maliyetin hesaplanması durumunda değerlendirme dışı bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin üzerine çıkacağı ve ihalenin söz konusu istekli üzerinde bırakılacağı şeklinde değerlendirmeler yapıldığı, firmalarının söz konusu ihalede ilk aşamada ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği, Kamu İhale Kurulunun kararından sonra ihalenin kendi üzerlerinde bırakılması gerekirken ihalenin bir takım gerekçelerle iptal edilmesinin uygun olmadığı ve firmalarının hak kaybına sebebiyet verdiği, Kurulun 23.01.2019 tarihli ve 2019/UH.II-100 sayılı kararında idarece ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmiş olan isteklinin teklifinin ihale dokümanında belirlenmiş olan yeterlik kriterlerini karşılamadığının belirtildiği, dolayısıyla şartlara uygun olmayan bir teklifle diğer tekliflerin mukayese edilmesi ve tekliflerinin yüksek bulunarak ihalenin iptal edilmesinin hak ve hukuka aykırı olduğu, idarenin iptal gerekçesinde yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarih itibarıyla geçerli olan döviz kuru ile ihale tarihi itibarıyla % 7’lik bir fark olduğu, 31.10.2018 tarihindeki kararname ile ÖTV oranlarında indirime gidildiği, bunun da taşıt fiyatlarında yaklaşık % 15’lik bir indirime sebebiyet verdiği, yaklaşık maliyetin yüksek değerler üzerinden hesaplandığı ifadelerine yer verildiği, idarece yaklaşık maliyetin 1.077.893,95 TL olarak hesaplandığı, aşırı düşük teklif sınır değerinin ise 710.890,71 TL olduğu, firmalarının teklifinin yaklaşık maliyetin % 36 oranında aşağısında olduğu, tekliflerinin yaklaşık maliyetin hesap edildiği tarih ile ihale tarihinde geçerli olan döviz fiyatında gerçekleşen düşüşün ve ÖTV’de yapılan % 15’lik düşüşün de altında olduğu, araç maliyetindeki ÖTV’den kaynaklı % 15’lik düşüşün 2017 model araç istenilen bu ihalede sıfır araçtaki ÖTV etkisinin aynı şekilde olmayacağı, idarenin iptal gerekçesinde belirttiği yaklaşık maliyet hesaplanması esnasındaki döviz kurunun 22.10.2018 tarihi, ÖTV uygulamasında 31.10.2018 tarihi baz alarak yaklaşık maliyetin hesaplanmadığı ve durumun yaklaşık maliyetin yüksek hesaplanmasına sebebiyet verdiği gerekçesinin geçerli olmadığı, zira ihalenin ilan tarihinin 05.11.2018, ihale onay tarihinin ise 14.11.2018 olduğunun EKAP kayıtlarında açıkça görülebileceği, belirtilen tarihlerin ihalenin iptaline gerekçe gösterilen döviz kuru tarihi ve ÖTV indirim tarihinden sonra olduğu, bu nedenle idarenin iptal gerekçesinin uygun olmadığı, idarenin ihaleyi iptal etmesinden sonra aynı konuda yaptığı alımda iptal edilen ihaledeki teknik şartları değiştirerek ihale üzerinde bırakılan firmanın araç yapısına uygun hale getirdiği, ayrıca bu alımda firmalarının davet edilmediği ve söz konusu istekli ile sözleşmenin imzalandığı, idarece ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenen istekli ile çalışmak için ihalenin iptal edildiği, aynı idarenin başka bölge müdürlüklerinde aynı konuda yapılmış olan ihalelerde minibüsün bir günlük fiyatının aşağı yukarı aynı olarak firmaları tarafından teklif edilmiş olduğu ve bu bölgelerde tekliflerinin uygun görülerek sözleşme imzalandığı, söz konusu ihalede teklif fiyatlarının da gayet makul bir rakam olduğu, dolayısıyla idarece ihalenin iptal edilme gerekçelerinin hiçbirinin makul ve kabul edilir gerekçeler olmadığı, ihalenin iptal gerekçelerinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesine aykırı olduğu iddia edilmekte aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
İhale dokümanında yer alan düzenlemelerden ihale konusu işin Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Konya Bölge Müdürlüğünün hizmet ve alan çalışmalarında 02/01/2019-31/12/2019 tarihleri arasında kullanılmak üzere sürücülü, yakıt hariç 1 (bir) adet binek ve 02/01/2019-31/12/2021 tarihleri arasında kullanılmak üzere sürücülü, yakıt hariç 2 (iki) adet minibüs ile ihale süresini kapsayan her yıl (2019-2020-2021) 15 Mart – 15 Haziran tarihleri arasında sürücülü, yakıt hariç 1 (bir) adet minibüs kiralanması işi olduğu, ihalenin 03.12.2018 tarihinde birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirildiği, söz konusu ihaleye ilişkin 5 adet ihale dokümanının satın alındığı, ihaleye 2 isteklinin katıldığı, yaklaşık maliyetin 1.077.893,95 TL olarak hesaplandığı, ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirme neticesinde iki isteklinin de geçerli teklif olduğunun belirlendiği, başvuru sahibinin teklifinin 795.439,45 TL, Konya Tur. Oto. Nak. ve Pet. Ürün. San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin ise 665.562,00 TL olduğu, aşırı düşük teklif sınır değerinin 710.890,95 TL olarak hesaplandığı ve hesaplanan sınır değerin altında teklif vermiş olan Konya Turizm Oto Nakliyat ve Petrol Ürünleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi’nden idarenin 03.12.2018 tarihli yazısı ile aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulmasının istenildiği, anılan isteklinin 06.12.2018 tarihli yazı ekinde aşırı düşük teklif açıklamalarını sunduğu, yapılan inceleme neticesinde isteklinin sunduğu aşırı düşük açıklamalarının kabul edildiği ve 11.12.2018 tarihli kesinleşen ihale kararı ile Konya Turizm Oto Nakliyat ve Petrol Ürünleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi’nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif, başvuru sahibinin de ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği tespit edilmiştir.
11.12.2018 tarihli kesinleşen ihale kararının bildirimi üzerine başvuru sahibinin 17.12.2018 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu, idarenin 20.12.2018 tarihli yazısı ile şikâyet başvurusunun reddedildiği, bunun üzerine başvuru sahibinin 31.12.2018 tarihli ve 63189 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan dilekçesi ile Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu, yapılan inceleme neticesinde Kurulun 23.01.2019 tarihli ve 2019/UH.II-100 sayılı kararı ile, “… Konya Tur. Oto. Nak. ve Pet. Ürün. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük açıklamasında sunulan ve tevsik edilen minibüslerin Teknik Şartname’ye uygun olmaması ve zorunlu trafik sigortası giderleri, ferdi kaza koltuk sigortası giderleri, mali mesuliyet sigortası giderleri ve kasko sigortasına ilişkin fiyat teklifinin mevzuata uygun olmaması nedeniyle ihale üzerinde bırakılan adı geçen isteklinin teklifinin reddedilmesi gerektiği anlaşılmıştır.” ifadelerine yer verilerek düzeltici işlem kararı verildiği belirlenmiştir.
Söz konusu Kurul kararının idareye tebliğ edilmesi üzerine ihale komisyonunca yapılan değerlendirme neticesinde, “… başvuru sahibi ile Konya Turizm Oto Nakliyat ve Petrol Ürünleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi’nin teklifi arasında 129.877,45 TL fark bulunduğu, ihalede hizmet sunum bileşenlerinden şoför ücreti ve binek otomobil kira bedelinin idarece ilgili mevzuat ve kararnameler doğrultusunda belirlendiği, teklifler arasındaki farkın esas olarak minibüs için belirlenen kira bedeli noktasında ortaya çıktığı, birinci firmanın minübüs başı günlük fiyatının 115,00 TL olduğu, başvuru sahibinin ise minibüs için 173,00 TL fiyat teklif ettiği, iki teklif arasında oluşan fiyat esas alındığında 18.02.2019 tarihi itibarıyla ülkemizde motorlu taşıt satışı ile iştigal eden firmaların internet sitelerinden edinilen verilere göre ihalede talep edilen evsafa uygun sıfır km. bir minibüsün arada oluşan fiyat farkı ile alınabileceği, bu durumun kamu açısından verimli ve rasyonel olmadığının anlaşıldığı” ifade edilerek 19.02.2019 tarihli ihale komisyon kararı üzerine “söz konusu ihalede rekabetin oluşmadığı ve ikinci avantajlı teklif sahibi Gök-Er Taşımacılık Sınır Ticaret İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin vermiş olduğu teklifin kamu yararı açısından avantajlı ve verimli olmaması” gerekçesi ile Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesine göre idarece ihalenin iptal edildiği tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “ İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinin 4’üncü bendinde “Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, endeks üzerinden güncellenir.” hükmü yer almaktadır.
4734 sayılı Kanun’un yukarıda belirtilen hükmünde, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etme yetkisi bulunmaktadır. Bu çerçevede, idarelere ihalenin iptali konusunda takdir yetkisi tanındığı, ancak bu takdir mutlak ve sınırsız bir yetki niteliği taşımayıp, bu yetkinin anılan Kanun’un 5’inci maddesinde sayma suretiyle belirtilen temel ilkeler ile kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun şekilde hareket edilerek kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır.
19.02.2019 tarihli ihalenin iptaline ilişkin ihale komisyonu kararında, “ihale konusu iş kapsamında alınacak olan hizmetin derin bir uzmanlık ya da teknolojik bilgi gerektirmediği, esasında birkaç motorlu taşıta sahip olma yoluyla icra edilebilecek basit bir hizmet alımı olduğu, sigorta, araç bakım vs. detayların mevcut piyasa koşullarında rahatlıkla çözülebilecek detaylar olduğu, ihale şartnamesinde araçlara ilişkin model yılı, beygir gücü, koltuk sayısı vs. gibi tüm hususların detaylıca belirtilmiş olduğu, hizmet sunucusunun belirlenen standardın altında hizmet sunmasının söz konusu olmadığı, malzemeden çalma, zorunlu giderleri kısma gibi yollara gidilemeyeceği, ayrıca yaklaşık maliyetin belirlendiği tarihin temel ekonomik verileri ile ihalenin gerçekleştirildiği tarihin ve günümüzün verilerine bakıldığında, yaklaşık maliyetin belirlendiği 22.10.2018 tarihinde TCMB Amerikan Doları satış kurunun 5,6582 TL olduğu, ihale tarihinde ise 5,20 TL olduğu, Dolarda belirtilenen tarihler arasında % 7’lik bir düşüş olduğu, bunun yanında yaklaşık maliyetin belirlendiği tarihten 9 gün sonra 31.10.2018 tarih ve 30581 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de ÖTV tutarlarında yaklaşık % 15’lik bir indirim yapıldığının yayımlandığı, dolayısıyla yaklaşık maliyetin yüksek Dolar kuru ve yüksek ÖTV maliyeti üzerinden hesaplandığı, yaklaşık maliyetin ihale tarihinde güncel olan verilerle hesaplanması durumunda ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenen isteklinin teklifinin aşırı düşük teklif sınır değerinin üzerine çıkacağı, dolayısıyla kamuda tasarruf tedbirlerine uygun olarak tüm evsafı objektif olarak belirlenmiş olan araçların daha makul bir fiyat düzeyinde kamusal hizmetlerde kullanımının gerçekleşeceği” belirtilmiştir.
İhalenin iptaline ilişkin ihale komisyon kararında, yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihten sonra 31.10.2018 tarih ve 30581 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de ÖTV tutarlarında yaklaşık % 15’lik bir indirim yapıldığının yayınlandığı, ayrıca ihale tarihindeki döviz satış kurunun yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihteki döviz satış kurundan yaklaşık % 7 oranında daha düşük olduğu ifade edilmiştir. Bu açıdan bakıldığında, yaklaşık maliyet icmali ve hesaplama yöntemi incelendiğinde, işin içeriğini oluşturan işçilik maliyetlerinin zaten ihale dokümanında yapılan düzenlemeler çerçevesinde hesaplandığı, binek araçların maliyetinin Bakanlar Kurulu’nun Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller çerçevesinde kasko değerinin % 2’sini aşmayacak şekilde belirlendiği, minibüslerin kiralama maliyetlerinin ise piyasa araştırması esas alınarak hesaplandığı ve 22.10.2018 tarihinde tutanağa bağlandığı belirlenmiştir.
İhalenin iptaline ilişkin ihale komisyonu kararında belirtildiği üzere, yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarih olan 22.10.2018 tarihinden sonra ÖTV’de % 15’lik bir indirim yapıldığı, bunun haricinde döviz alış kurunda da % 7’lik bir düşüş gerçekleştiği tespiti yerinde bulunmuştur. Ancak, ÖTV ve döviz kurunda gerçekleşen düşüş oranının direk olarak yaklaşık maliyete aynı oranda yansıyacağı varsayımından hareketle yaklaşık maliyetin aynı oranda düşeceği noktasında kesin bir yargıya varılamayacağı anlaşılmıştır. Bu noktada idarece Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde hüküm altına alındığı şekilde yaklaşık maliyetin ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda güncelleme yapabileceği belirlenmiştir. Söz konusu ihalenin yaklaşık maliyetinin hesaplandığı 22.10.2018 tarihinden sonra ÖTV’de yapılan indirim ve Dolar kurunda gerçekleşen indirim sonucunda yaklaşık maliyetin uygun şekilde güncellemesinin yapılarak ihale işlemlerine devam edilmesinin mümkün olduğu, ancak idarece yukarıda aktarılan mevzuat hükmü çerçevesinde, ihale ilan tarihi olan 05.11.2018 tarihinden önce ihale ilan tarihi itibarıyla yaklaşık maliyetin idarece güncellenmediği, yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihteki ÖTV ve Dolar kuru ile ÖTV’de yapılan indirim sonrası ve Dolar kurundaki düşüş sonrası ihale ilanı tarihindeki yaklaşık maliyetin ne ölçüde etkilendiğinin somut şekilde ortaya konulmadığı tespit edilmiştir.
İdarece söz konusu ihalede ilk aşamada aşırı düşük teklif sorgulamasının yapıldığı, bu noktada mevzuata uygun şekilde teklifin önemli bileşenlerine ilişkin açıklama sunulmasının aşırı düşük teklif sahibi istekliden talep edildiği, sunulan açıklamalardan isteklinin sunduğu teklif kapsamında belirtilen araçların Teknik Şartname’ye uygun olmadığının Kurul kararında belirtildiği görülmüştür.
Daha sonraki aşamada, idarece yaklaşık maliyet güncelleme işlemi yapılmadan, Teknik Şartname’ye uygun olmadığı Kurul kararında belirtilen isteklinin teklif fiyatının baz alınarak iki isteklinin teklifinin arasındaki fark üzerinden bir rekabet ve kamu yararı değerlendirmesi yapılmasının uygun olmadığı belirlenmiştir.
Yukarıda yapılan tespitler, mevzuat hükümleri ve ihalenin iptal gerekçesi birlikte değerlendirildiğinde, idarece yaklaşık maliyetin ilan tarihi itibarıyla güncelliğini kaybettiğinin belirtilmesine rağmen, yaklaşık maliyetin usulüne uygun şekilde güncellenmeden “rekabetin oluşmadığı ikinci avantajlı teklif sahibi Gök-Er Taşımacılık Sınır Ticaret İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin vermiş olduğu teklifin kamu yararı açısından avantajlı ve verimli olmadığı” şeklinde gerekçesi ile ihaleyi iptal etmesinin mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,
Oybirliği ile karar verildi.
