HANGİ HUSUSLAR AYNI İHALEYE KATILMALARININ İHALE VE REKABET KARARINI ETKİLEYEBİLECEK DAVRANIŞ OLDUĞU YÖNÜNDE “KUVVETLİ KARİNE” TEŞKİL EDER?
KİK’E YANSIYAN SOMUT:
…
4734 sayılı Kanun’un “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde “İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
…
- b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.
…
- d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif vermek.
…
Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında belirtilen hükümler uygulanır.” hükmü,
“İhalelere katılmaktan yasaklama” başlıklı 58’inci maddesinde “17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar, 2 nci ve 3 üncü maddeler ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde İçişleri Bakanlığı; belediyeler ve bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilir.
Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir…” hükmü yer almaktadır.
İhalenin 1’inci kısmına teklif veren Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. ve Abdullah Turhan’ın aynı çatı altında ticari faaliyetlerini sürdüren, aralarında organik bağ bulunan baba-oğul şirketler olduğu, ihaleye ayrı ayrı teklif verildiği, teminat mektuplarının aynı bankanın sıralı numaralı mektupları olduğu iddialarına ilişkin olarak;
Geçici teminat mektupları incelendiğinde istekliler tarafından sunulan söz konusu teminat mektuplarının aynı bankanın aynı şubesinden alındığı, Abdullah Turhan tarafından sunulan teminat mektubu referans numarasının 0348MW004751, Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan geçici teminat mektubu referans numarasının ise 0348MW004753 olduğu görülmüştür.
Bunun üzerine 29.04.2019 tarih ve 8469 sayı ile geçici teminat mektuplarının kimler tarafından alındığına ilişkin olarak Türkiye Halk Bankası Eskişehir Şubesine yazılan yazıya cevaben gönderilen 30.04.2019 tarih ve 497 sayılı yazıda Abdullah Turhan tarafından bankadan alınarak sunulan geçici teminat mektubunun bizzat kendisi tarafından, Ali Turhan tarafından Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. adına sunulan geçici teminat mektubunun da bizzat Ali Turhan tarafından alındığı belirtilmiştir.
“www.ticaretsicil.gov.tr” adresinden yapılan sorgulamada ise gerçek kişi tacir olan Abdullah Turhan’ın Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. üzerinde herhangi bir payının bulunmadığı ve şirket adreslerinin farklı olduğu, ayrıca teklif mektuplarının firma sahiplerince imzalandığı anlaşılmıştır.
Diğer taraftan, söz konusu iddiaya ilişkin olarak yapılan incelemelerde IP adreslerine ilişkin olarak 29.04.2019 tarih ve 8485 sayı ile Elektronik İhale Dairesi Başkanlığından istenilen bilgi ve belge yazısına cevaben gönderilen 03.05.2019 tarih ve 8715 sayılı yazıda ihale dokümanının Abdullah Turhan adına Abdullah Turhan tarafından 13.02.2019 tarih ve 08:39 saatinde, Turhanlar Petrol-Karo ve İnş. Malz. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına ise Ali Turhan tarafından 21.02.2019 tarih ve 13:51 saatinde e-imzalı şekilde indirildiği, IP adreslerinin ise aynı ve 78.187.8.193 olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca, anılan isteklilerin baba-oğul olduğu iddiasına ilişkin olarak; 13.05.2019 tarihli ve 9287 sayılı Kurum yazısı ile İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden …132 T.C. Kimlik Numaralı Abdullah Turhan ile …876 T.C. Kimlik Numaralı Ali Turhan’ın yerleşim yeri bilgileri ile aralarında herhangi bir akrabalık ilişkisi (baba-oğul vb.) olup olmadığı hususu sorulmuş olup,
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen ve 21.05.2019 tarihinde Kurum kayıtlarına alınan cevap yazısında, …132 T.C. Kimlik Numaralı Abdullah Turhan’ın Erzurum ili, İspit İlçesi, Akseki Mahallesi, Cilt:10, Hane:6 BSN:157’de kayıtlı ve aynı hane BSN:76’da kayıtlı …876 T.C. Kimlik Numaralı Ali Turhan’ın oğlu olduğu bilgilerine yer verildiği görülmüştür.
Tüm bu tespitler neticesinde, Turhanlar Pet. İnş. San. Ltd. Şti.nin tek ortağı Ali Turhan (Baba) ile gerçek kişi tacir Abdullah Turhan (Oğul) arasında akrabalık ilişkisinin (baba-oğul) bulunduğu ve isteklilerce temin edilen ihale dokümanlarının aynı IP adresi (aynı bilgisayar) üzerinden indirildiğinin tespit edildiği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen tespitlerin, anılan isteklilerin birbirlerine ait teklif bilgilerinden haberdar olabileceği ve bahsi geçen isteklilerin aynı ihaleye katılmalarının ihale ve rekabet kararını etkileyebilecek davranış olduğu yönünde “kuvvetli karine” teşkil ettiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla anılan istekliler tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 17’nci maddesine aykırı şekilde ihaleye teklif verildiği ve anılan isteklilerin ihale dışı bırakılmaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Turhanlar Pet. İnş. San. Ltd. Şti. ile Abdullah Turhan’ın ihale dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
