4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.” hükmü,
Teknik Şartname’nin “Taşımalı Eğitim Araçlarında Aranacak Şartlar” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1) Taşımalı eğitim araçlarının arkasında “okul taşıtı” yazısı numunesine uygun renk, ebat ve şekilde yansıtıcı bir kuşak bulunacaktır. (ek-1/1, ek-1/2)
2.2) Taşımalı eğitim araçlarının arkasında, iniş ve binişleri sırasında yakılmak üzere en az 30 cm çapında kırmızı ışık veren bir lamba bulunacak ve bu lambanın yakılması halinde üzerinde siyah renkte büyük harflerle “dur” yazısı okunacak, lambanın yakılıp söndürülmesi tertibatı fren lambalarından ayrı olacaktır. (ek-2)
2.3) Taşımalı eğitim araçlarının arkasındaki “okul taşıtı” tabelasının üst kısmına, okunabilecek şekilde “sürücü hatalarını silvan il/ilçe millî eğitim müdürlüğünün 412 7112053 telefon numarasına bildiriniz.” ibaresi yazılacaktır.
2.4) Taşımalı eğitim araçları olarak kullanılacak taşıtlarda, öğrencilerin kolayca yetişebileceği camlar ve pencereler sabit olacak, iç düzenlemesinde demir aksam açıkta olmayacak, varsa yaralanmaya sebebiyet vermeyecek yumuşak bir madde ile kaplanacaktır. Engelli öğrencileri taşıyacak olan taşımalı eğitim araçları ayrıca 01/07/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve bu Kanun’a dayalı olarak çıkarılan ikincil mevzuata uygun olacaktır.
Ortopedik engelli öğrencilerin taşınmasında, öğrencilerin fiziksel engelleri göz önünde bulundurularak rahat bir şekilde inip binmelerini sağlayacak uygun projeli katlanabilir liftli ve asansör monteli donanımlı araçlar kullanılacak olup, söz konusu donanımların araç ruhsatlarına işlenmiş olması gerekmektedir. (Taşıma hizmetinde kullanılması öngörülen özel donanımlı araç sayısına İdari ve Teknik Şartname’nin ilgili maddelerinde yer verilecektir.)
2.5) Taşımalı eğitim araçları 26/10/2016 tarihli ve 29869 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik ile Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen standart, nitelik ve sayıda araç, gereç ve malzemeler her an kullanılabilir durumda bulundurulacaktır.
2.6) Taşımalı eğitim araçların kapıları sürücü tarafından açılıp kapatılabilecek şekilde otomatik (havalı, hidrolikli vb.) olabileceği gibi, araç sürücüsü tarafından elle kumanda edilebilecek şekilde (mekanik) de olabilecektir. Otomatik olduğu takdirde, kapıların açık veya kapalı olduğu şoföre optik ve/veya akustik sinyallerle intikal edecek şekilde olacaktır.
2.7) Taşımalı eğitim araçları olarak kullanılacak taşıtlar temiz, bakımlı ve güvenli durumda bulundurulacak ve altı ayda bir bakım ve onarımları yaptırılmakla birlikte, taşıtların cinsine göre Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin öngördüğü periyodik muayeneleri de yaptırılmış olacaktır (EK-3).
2.8) Taşımalı eğitim aracı olarak kullanılacak taşıtların yaşları on iki yaşından büyük olmayacaktır. Taşıtların yaşı fabrikasınca imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas alınarak hesaplanacaktır. 2019 ve 2020 yılları itibarıyla on iki yaşını bitirecek ve taşımalı eğitim aracı olarak kullanılacak taşıtlarda, muayeneden geçmiş olması kaydıyla yukarıda belirtilen şart 01/07/2021 tarihine kadar aranmayacaktır.
2.9) Taşımalı eğitim araçlarının İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre tayin edilen ve o taşımalı eğitim aracına ait tescil belgelerinde gösterilen oturulacak yer adedi, aracın içerisine görülebilecek bir yere yazılarak sabit şekilde monte edilecektir.
2.10) Gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşlara ait taşımalı eğitim araçları olarak teçhiz edilmiş araçlar, taahhüt ettikleri öğrenci taşıma hizmetlerini aksatmamak kaydıyla, personel servis taşıma faaliyetlerinde de kullanılabilir. Ancak, bu taşıma esnasında taşımalı eğitim araçlarına ait ışıklı işaretlerin şoförler tarafından kullanılması yasaktır.
2.11) Taşımalı eğitim araçları İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olacaktır.
2.12) Taşımalı eğitim araçlarında görüntü ve müzik sistemleri, taşıma hizmeti sırasında kullanılmayacaktır.
2.13) Taşımalı eğitim araçlarında yazın serin, kışın sıcak ortam sağlayacak sistemler bulundurulacaktır.
2.14) Taşımalı eğitim araçlarında araç takip sistemi bulundurulacaktır. Kayıtlar en az otuz gün muhafaza edilecektir.
2.15) Taşımalı eğitim araçlarında her öğrenci için emniyet kemeri ve gerekli koruyucu tertibat bulundurulacaktır.
2.16) Taşımalı eğitim araçlarında, fabrika çıkışlı camlar dışında renkli cam kullanılması ve camlarının üzerine renkli film tabakaları yapıştırılması yasaktır.
2.17) Propaganda türünde pankart, afiş, reklam unsuru nesneler taşıyan araçlar taşımalı eğitim uygulamasındaki öğrenci taşıma işinde çalıştırılamaz.
2.18) Taşımalı eğitim araçlarında sağlık çantası (ilk yardım malzemeleri) ve trafik seti bulundurulması zorunludur.
2.19) Taşınan öğrencilerin içerisinde bedensel engeli bulunan öğrenci olması halinde söz konusu öğrencilerin inip binmesini kolaylaştıracak aparat (rampa) ve kapı açıldığında otomatik olarak açılan merdiven bulundurulacaktır.
2.20) Taşımalı eğitim araçlarında minibüslerde 1 adet 2 kg, yolcu kapasitesi 26 kişiye kadar olan otobüslerde 2 adet 2 kg, yolcu kapasitesi 26 kişinin üstünde olan otobüslerde 2 adet 6 kg.’lık yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır. Yangın söndürme cihazlarının muayene/ bakım ve yeniden dolum işlemleri, 19/04/2011 tarihli ve 27910 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ÖSG-2011/09 numaralı Mecburi Standart Tebliği’nin 3. maddesinin 1. fıkrasında belirtildiği şekilde “TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi” almış iş yerlerinde ve TS 11827 zorunlu standardında yer alan gereklilikler kapsamında gerçekleştirilecek ve belgelendirilecektir. Son periyodik muayene formu sözleşme imzalandıktan sonra 10 gün içeresinde verilecek olup ayrıca her altı ayda bir yenilenen periyodik muayene formu okul/kurum müdürlüklerine verilecektir.
2.21) Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Karayolları Düzenleme Genel Müdürlüğünün (2013/KDGM- 03/Denetim) Kış lastikleri Genelgesi’nin “Denetimlerde Uygulanacak Usul Ve Esaslar” başlıklı 2’nci bölümünün (a) bendi gereğince, minibüs türü araçlarda (M+S) veya (M+S) işareti ile birlikte snowflake ( ) işareti bulunan kış lastikleri (4 Lastik) 1 Aralık – 1 Nisan tarihleri arasında kullanılmak zorundadır. (Bölgelere göre değişiklik gösterebilir.)
2.22) Taşıma yapacak tüm araçlarda, yüksek sesli (öğrencilerin duyabileceği şekilde) müziksiz ( bip-bip) model alarm geri vites uyarı sensörü bulunacaktır.
2.23) Yüklenici firma araçların önüne, hangi okulun ve hattın taşımasını yaptığına dair levha koyacaktır.” düzenlemesi bulunmaktadır.
İdarece teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 19. Maddesi gereği Açık İhale Usulü ile (Kısmı Teklife Açık Olarak) gerçekleştirilen, 2021-2022 Eğitim Öğretim Yılı Taşımalı Eğitim Kapsamında Bulunan Temel Eğitim Ve Ortaöğretim Öğrenci Taşıma Hizmeti Alımı işi ihalesine ilişkin olarak vermiş olduğunuz teklifler, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunun 38. Maddesi ve ihaleye ilişkin İdari Şartnamenin 33. Maddesi uyarınca sınır değer sorgulaması yapılmıştır. Buna ilişkin olarak verdiğiniz teklifler Aşırı Düşük Teklif” kapsamına girdiği tespit edilmiştir.
1. Araç Yakıt Giderleri
2. Araç Bakım ve Onarım Giderleri
3. Yazlık ve Kışlık Lastik ile Zincir Gideri
4. Araç Muayene Giderleri
5. Araç Egzoz Ölçümü Gideri
6. Trafik Sigorta Giderleri
7. Motorlu Taşıtlar Giderleri
8. Ferdi Kaza Koltuk Sigortası Giderleri
9. Araç Temini ve Şoför ile Amortisman Giderleri
10. Personel ve Personel Sigorta Gideri
11. Teknik Şartnamenin 2. Maddesi, Taşımalı Eğitim Araçlarında Aranacak Şartlar Giderleri
Kapsamında; hizmet sürecinin, verilen hizmetin ve gerçekleştirme yönteminin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin hizmetin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, teklif edilen işin özgünlüğü kapsamında değerlendirilerek, en geç 24.08.2021 tarihi mesai bitimine kadar Aşırı Düşük Savunmanızı idaremize teslim etmeniz hususunda; Gereğini rica ederim.” ifadelerini içeren 19.08.2021 tarihli aşırı düşük teklif sorgulama yazısının gönderildiği görülmüştür.
Söz konusu aşırı düşük teklif sorgulama talebine Gülsin İnş. Tem. Taş. ve Gıd. San. Tic. Ltd. Şti., Çukan Tur. Tem. Hiz. Tar. İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Mehmet İhsan Aslan’ın cevap verdiği, teklifi aşırı düşük olarak değerlendirilen diğer istekliler tarafından ise aşırı düşük teklif açıklaması sunulmadığı görülmüştür.
Mehmet İhsan Aslan tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında herhangi bir tevsik edici belgeye ve açıklamaya yer verilmediği, yalnızca işin yapılacağının taahhüt edildiği ve bu doğrultuda söz konusu açıklamanın reddedildiği görülmüştür.
İdarece, aşırı düşük teklif sunan açıklaması sunan isteklilerden Gülsin İnş. Tem. Taş. ve Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilme gerekçeleri arasında “Teknik Şartname’nin 2’nci maddesi kapsamında dur levhası, okul taşıt yazısı ve tüm yazı giderlerinin hesaplandığı görülmüş olup, ancak araç takip sistemi, ilk yardım trafik setinin ve yangın söndürme tüpünün hesaplanmadığı görülmüştür.” ifadesinin yer aldığı görülmüştür.
Aşırı düşük teklif açıklaması sunan diğer istekli Çukan Tur. Tem. Hiz. Tar. İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilme gerekçeleri arasında “Teknik Şartname’nin 2’nci maddesi kapsamında dur levhası, okul taşıt yazısı ve tüm yazı giderlerinin hesaplandığı görülmüş olup, ancak araç takip sistemi, ilk yardım trafik setinin ve yangın söndürme tüpünün hesaplanmadığı görülmüştür.” ifadesinin yer aldığı görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesi uyarınca, idarelerce teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği hüküm altına alınmış olup, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.1’inci maddesinde aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasına ilişkin yazıda; isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin idarelerce bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunluluğunun getirildiği görülmüştür. Anılan Kanun hükmü ve Tebliğ açıklamaları sorgulamanın kural olarak istekliler tarafından açıklanması uygun görülen bileşenlerin açıklanması üzerinden değil, teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenler üzerinden yapılmasını zorunlu kılmaktadır.
İdarece, teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında Teknik Şartname’nin 2’nci maddesi kapsamında yer alan taşımalı eğitim araçlarında aranacak şartlar giderlerine ilişkin açıklama istendiği, bu haliyle Teknik Şartname’nin ilgili maddesinde belirtilen maliyet unsurlarından hangisi/hangilerinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında açıklanması gerektiği hususunda tereddüde düşülebileceği, ayrıca söz konusu sorgulamanın ve sorgulama üzerine verilen açıklamanın ihale dokümanına ve mevzuata uygun olup olmadığının sağlıklı bir biçimde değerlendirilebilmesinin de mümkün olamayacağı, nitekim aşırı düşük teklif açıklaması sunan iki isteklinin de bu maddeye ilişkin yapmış olduğu açıklamaların idarece eksik bulunduğu, bu haliyle ilgili maddenin aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilerde tereddüt oluşturduğu anlaşıldığından, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı veya ekinde teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenlerin tereddüde mahal vermeyecek şekilde belirlenerek aşırı düşük teklif sorgulama işleminin yenilenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
