HAK EDİŞLERİN ZAMANINDA ÖDENMEMESİ VE İŞE ETKİSİ
İşin yürütülmesinde, başvuru tarihine kadar 6 adet geçici hakediş düzenlendiği, hakediş ödemelerinde muhtelif gecikme ve peyderpey ödemelerin bulunduğu, yüklenici tarafından bu gerekçelerle 20.02.2023 tarihli ve 11.04.2022 tarihli dilekçeler ile idareden süre uzatımı talebinde bulunulduğu, talebin idare tarafından uygun görülmemesi üzerine, 02.05.2023 tarihli anlaşmazlık tutanağı tanzim edilerek anlaşmazlığın çözüme kavuşturulması için Kurulumuz kararının talep edildiği,
Görülmektedir.
4735 sayılı Kanun’un Ek 2 nci maddesi hükmüne istinaden sözleşme taraflarından birinin anlaşmazlığın çözüme kavuşturulması için Kurulumuzdan karar talep etmesi ile talep konusu işe ait anlaşmazlığa dair karar verilmesi gerekmekle birlikte, aynı idare tarafından daha fazla olmak üzere, özelde iş bu başvuruya konu işin yürütülmesinden sorumlu Daire Başkanlığı tarafından, aynı konuda aynı idare görüşü ile önceki tarihlerde de Kurulumuza başvuruda bulunulduğu, Daire Başkanlığı’nın yürütümünde bulunan konular hakkında 2023/71 sayılı Kurul Görüşü ve 2022/59 sayılı Kurul Kararının oluşturulduğu ve idareye gönderildiği, bu kararlar esas alınarak aynı konuya ilişkin anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulmasının mümkün olduğu, bunun yanı sıra meselenin anlaşmazlık haline getirilmeksizin işlerin yürütülmesinin hizmet gereklerine ve kamu yararına uygun olacağı, emsal kararlara rağmen yeni bir idarî, teknik veya hukukî durum ortaya konulmaksızın idare tarafından aynı konuda tekrar başvuru yapılmasının, gereksiz yazışma, kırtasiye ve masraf ile zaman kaybına neden olduğu ve idare olmanın gereklilikleri ile kamu yatırımının sürüncemede bırakılmaksızın bir an önce ekonomiye kazandırılması ilkesi ile çeliştiği, gereğinin zamanında yapılmaması ile esas anlaşmazlık konusuna ilâve anlaşmazlık konusunun/konularının oluşabileceği, bu durumun kamu zararı teşkil edebileceği ve ilgililerinin tazmin hükmü ile karşı karşıya kalabileceklerinin belirtilmesi gerekmektedir.
İşe ait sözleşmenin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11 inci maddesinin 2 nci fıkrasında;
“Hakediş raporları, bu sözleşmenin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde, kanuni kesintiler de yapılarak her ayın ilk beş iş gününde düzenlenir. Ancak ödenek durumunun uygun olması halinde bir ay içinde birden fazla hakediş raporu düzenlenebilir. Hakediş raporları yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere İdarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak ALTMIŞ gün içinde ödenir. …”,
İşe ait sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ)’nin “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu maddesinin 4 üncü fıkrasında;
“İdarenin, sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini Yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi (yer teslimi, projelerin onaylanması, iş programının onaylanması, ödenek yetersizliği gibi) ve bu sebeple sorumluluğu Yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde, işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre, işin bir kısmına veya tamamına ait süre en az gecikilen süre kadar uzatılır.”,
Aynı Şartname’nin “Geçici hakediş raporları” başlıklı 39 uncu maddesinin 4 üncü fıkrasının (f) bendinde;
“Her hakediş tutarından, bir evvelki hakediş tutarı çıkarıldıktan sonra kalan tutara idarece ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi eklendikten sonra bulunan miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere sözleşmesinde farklı bir süre belirtilmemiş ise on beş gün içinde de ödeme yapılır.”,
Hükümleri yer almaktadır.
İşe ait sözleşmede ve sözleşme eki YİGŞ’de düzenlenen esaslar çerçevesinde düzenlenen hakediş raporlarının, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere en geç 30 (otuz) gün içinde onaylandıktan sonra 30 (otuz) gün içinde tahakkuka bağlanarak 60 (altmış) gün içinde de ödeme yapılacağının belirtildiği, hakediş ödemelerinin işe ait sözleşmede belirtilen sürede yapılamaması durumunda, bu durumun işe etki edebileceği,
Yüklenicinin idareye verdiği hakedişin bedelini sözleşmesinde belirtilen süre içerisinde alarak yeni işler meydana getireceği, hakediş bedelinin gecikmeli olarak ödenmesi halinde ise iş programında belirtilen imalatların yapımında gecikmeler yaşanabileceği göz önünde bulundurulduğunda; işin idaresinin hakedişleri, sözleşmesinde belirtilen sürede ödememesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi halinde, işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre işin süresinin en az gecikilen süre kadar uzatılması gerektiği,
Hakedişlerin geç ödenmesi sebebi ile işte gecikme yaşanıp yaşanmadığının somut verilere dayalı olarak taraflarca ortaya konulması icap etmekle birlikte, yukarıda belirtilen şartlar dâhilinde gecikme yaşanıp yaşanmadığının nihaî tespit ve kararının idareye ait olduğu, bununla birlikte yapılacak tespite dayalı kararın sübjektif ve keyfi olamayacağı, böyle bir uygulamanın 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun temel ilkelerinden olan tarafların eşitliği prensibine aykırılık teşkil edeceği gibi hukuk düzenince de kabul edilmeyeceği,
