Birim fiyatların tespitine ilişkin taraflar arasında yapılan anlaşma, yalnızca mevzuatla belirlenen sınırlamalar dahilinde kalması durumunda geçerli olabilir.

Kamu İdaresi Türü	Belediyeler ve Bağlı İdareler
Yılı	2022
Dairesi	6
Karar No	935
İlam No	40
Tutanak Tarihi	22.2.2024
Kararın Konusu	İhale Mevzuatı ile İlgili Kararlar

Yeni Birim Fiyat

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;

… Belediyesi tarafından, anahtar teslimi götürü bedel usulü ile ihale edilen yapım işleri kapsamında gerçekleştirilen iş artışlarında mevzuatta yer verilen yeni birim fiyat tespit usullerine uyulmaması sonucunda Yüklenicilere fazla ödeme yapıldığı görülmüştür.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin;

“Projelerin Uygulanması” başlıklı 12’nci maddesinin dördüncü fıkrasında, “İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkilidir. Uygulama projelerinde değişiklik yapılması, 22 nci maddede yer alan esaslar göz önünde bulundurularak hesaplanacak bedel karşılığında, yükleniciden de istenebilir. Yüklenici, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak işe devam etmek zorundadır. Proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk edilmesini veya değiştirilmesini veya başka yerde kullanılmasını gerektirirse, bu yüzden doğacak fazla işçilik ve giderleri idare yükleniciye öder. Proje değişiklikleri işin süresini etkileyecek nitelikte ise yüklenicinin bu husustaki süre talebi de idare tarafından dikkate alınır.”,

“Sözleşmede Bulunmayan veya Fiyatı Belirli Olmayan İşlerin Fiyatının Tespiti” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasında, “12 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının bedelleri ile 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) edilir. Bu şekilde hesaplanacak ilave işlerin bedelleri; birim fiyat sözleşmelerde yeni birim fiyatlar üzerinden, anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerde ise yeni birim fiyatlar üzerinden hesaplanacak artış tutarına göre belirlenecek ilerleme yüzdeleri esas alınarak yükleniciye ödenir.”,

hükümleri bulunmakta olup, mezkûr maddenin ikinci fıkrası kapsamında yeni fiyatın tespitinde kullanılacak analizler ile söz konusu analizlere uygulanacak rayiçler belirlenmiştir.

Anılan Şartname’nin 22’nci maddesinin beşinci fıkrasında ise, “İkinci fıkraya göre yeni fiyatın hesabında, yeni tespit edilecek iş kaleminin analizinde yer alan girdilere ait miktarların varsa rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır. Bu itibarla, sözleşmede yeni birim fiyat analizleri için önceden belirlenmiş bir kâr ve genel gider oranı var ise bu oran dikkate alınarak yeni birim fiyat hesabı sonuçlandırılır. Sözleşmede bu konuda bir oran belirlenmemiş ise, oluşturulan kâr ve genel gider hariç analiz tutarına %10 oranındaki yüklenici karına ilave olarak %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenir. Ayrıca, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunması halinde, bu madde kapsamında hesaplanan yeni birim fiyat; yüklenici tarafından benzerlik gösteren iş kalemi için teklif edilen birim fiyatın, idarece aynı iş kalemi için resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyata oranı (0,90’ı aşmamak üzere) ile yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın çarpılması sonucunda elde edilen tutarı geçemez. Yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde ise, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemez.” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun olarak tamamlanmasını sağlayacak şekilde yapılacak proje değişiklikleri kapsamında uygulanacak iş artışlarında, ilgili kalemlerin analizlerine ve bu analizlere uygulanacak rayiçlere ilişkin belirlenmiş usullere uyulması gerekmektedir. Bu kapsamda uyulması gereken usul ve esaslar arasında, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde yeni birim fiyatın, yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemeyeceği hususu yer almaktadır.

Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeler kapsamında istekli, işin tamamı için bedel teklif ettiğinden, iş artışına konu imalat kalemlerine ilişkin birim fiyatların, yeni birim fiyat tespiti usulü ile belirlenmesi gerekir. Bu çerçevede, birim fiyatların tespitine ilişkin taraflar arasında yapılan anlaşma, yalnızca mevzuatla belirlenen sınırlamalar dahilinde kalması durumunda geçerli olabilir.

Sözleşme kapsamına alınacak yeni iş kalemlerine veya sözleşme kapsamında yer aldığı halde miktarında artış olacak iş kalemlerine ait iş artışı bedellerin tespitine ilişkin birim fiyatların, ilgili iş kalemleri için resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak tespit edilecek fiyatın %90’ını aşması mümkün olmadığı gibi, İdarece iş artışına konu iş kalemi bedellerinin, mevzuatla belirlenen bu usul ve esaslar haricinde başka bir yöntem esas alınarak belirlenmesine de imkan bulunmamaktadır.

Yargılamaya konu olayda ise, yeni birim fiyat tespiti, anılan mevzuat hükümlerinde belirlenen esas ve usuller kapsamında gerçekleşmemiş, yapılan hesaplamalarda her bir imalat kaleminin rayiç bedelinin, sözleşme bedelinin yaklaşık maliyete bölünmesi ile elde edilen tenzilat oranı esas alınmıştır. Bu kapsamda, anahtar teslimi götürü bedel usulü ile ihale edilen … ihale kayıt numaralı “… Spor Kompleksi Yapılması İşi”nde tenzilat oranı 0,0756 olarak, anahtar teslimi götürü bedel usulü ile ihale edilen bir diğer iş olan … ihale kayıt numaralı “… Spor Kompleksi Yapım İşi”nde ise 0,027 olarak esas alındığından, imalat kalemlerindeki artışların parasal değeri olması gerekenden yüksek belirlenmiştir. Bu çerçevede, iş artışına konu imalat bedellerinin tespitinde anılan tenzilat oranlarının esas alınması suretiyle söz konusu sınıra uyulmaması sonucu Yüklenicilere fazla ödemede bulunulması suretiyle …-TL kamu zararına neden olunmuştur.

Ancak, kamu zararı tutarı …-TL’nin, …-TL’sinin ahizi … Limited Şirketinden … tarih ve … sayılı tahsilat makbuzu ile hesap yılından sonra tahsil edildiği ve yapılan tahsilatın … tarih ve … no.lu muhasebe fişiyle muhasebeleştirildiği, …-TL’sinin ise ahizi … Limited Şirketinden … sayılı tahsilat makbuzuyla hesap yılından sonra tahsil edilerek tahsilatın … tarih ve … no.lu muhasebe fişi ile muhasebeleştirildiği anlaşıldığından, konu hakkında ilişilecek husus kalmadığına, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.