İhale ve Sözleşme Mevzuatı Kapsamında Uzman Görüşünün Önemi
1. Genel Çerçeve
Kamu ihaleleri; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile düzenlenen ihale süreci ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile düzenlenen sözleşme süreci olmak üzere iki temel aşamadan oluşur. Her iki süreç de kamu kaynaklarının saydamlık, rekabet, eşit muamele ve verimlilik ilkelerine uygun kullanılmasını hedefler. Ancak uygulamada, teknik şartnamelerin hazırlanması, tekliflerin değerlendirilmesi, yaklaşık maliyet hesaplamaları, sözleşmenin ifası veya feshi aşamalarında çeşitli uyuşmazlıklar ortaya çıkabilmektedir.
Bu uyuşmazlıkların çözümünde çoğu kez hukuki bilgiyi aşan, teknik veya mali uzmanlık gerektiren sorunlarla karşılaşılır. İşte bu noktada uzman görüşü, davaların sağlıklı şekilde yürütülmesinde vazgeçilmez bir rol oynar.
⸻
2. İhale Sürecinde Uzman Görüşünün Rolü
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, ihale sürecinde tarafsızlık ve şeffaflığı esas alır. Buna rağmen:
• Tekliflerin değerlendirilmesi,
• Yaklaşık maliyetin tespiti,
• Teknik şartnamelerin yorumlanması,
• İhalenin iptali veya değerlendirme kriterlerinin tartışılması
gibi konular teknik inceleme gerektirir. Uzman görüşü, bu aşamalarda mahkemeye veya hakeme objektif bir çerçeve sunarak doğru karar alınmasına katkıda bulunur.
⸻
3. Sözleşme Sürecinde Uzman Görüşünün Rolü
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu; kamu ihaleleri sonucunda imzalanan sözleşmelerin yürütülmesi, feshi, cezai şartlar ve alacak talepleri gibi hususları düzenler. Uyuşmazlıkların büyük bölümü sözleşmenin ifası sırasında ortaya çıkar:
• Yüklenicinin iş programına uygun hareket etmemesi,
• Ayıplı veya eksik ifa,
• Sözleşmenin haksız feshi,
• Gecikme cezaları, teminatların iradı ve alacak talepleri.
Bu gibi durumlarda uzman görüşü, sözleşmenin teknik gereklerine uygunluğun değerlendirilmesi, yapılan işin kalitesinin ölçülmesi, süre ve maliyet hesaplarının doğrulanması bakımından belirleyicidir.
⸻
4. Hukuki Dayanak
• 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu: Kamu ihalelerinde eşit muamele ve şeffaflığı sağlamak için ihale sürecinde teknik ve mali incelemelerin yapılmasını zorunlu kılar. Bu incelemeler çoğu kez uzman raporlarıyla desteklenir.
• 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu: İhalenin sözleşme aşamasına ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde, işin niteliği ve sözleşme hükümlerine uygunluğu değerlendirilirken uzman görüşü büyük önem taşır.
• 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) m. 266 ve 293: Teknik konularda bilirkişiye başvurulmasını ve tarafların kendi uzman raporlarını sunabilmesini düzenleyerek uzman görüşüne yargısal dayanak sağlar.
• Danıştay içtihatları: Hem ihale iptali hem de sözleşme fesih veya alacak davalarında uzman raporlarının belirleyici rolü sıklıkla vurgulanmıştır.
⸻
5. Sonuç
İhale ve sözleşme uyuşmazlıklarında, uzman görüşü:
• Teknik şartnamelerin ve ihale belgelerinin doğru yorumlanmasını,
• Teklif değerlendirmelerinin nesnel ölçütlerle test edilmesini,
• Sözleşme hükümlerine uygunluğun teknik açıdan denetlenmesini,
• Alacak, cezai şart veya fesih iddialarının objektif verilere dayandırılmasını sağlar.
Dolayısıyla, 4734 ve 4735 sayılı kanunlar ile HMK hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, uzman görüşü kamu ihaleleri ve sözleşme davalarının adil, şeffaf ve etkin yürütülmesinde temel bir araçtır.
