SINIR DEĞERİN ALTINDA TEKLİF SUNAN İSTEKLİDEN ALINMASI GEREKEN KESİN TEMİNAT ORANININ TESPİTİ
4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 43. maddesinde, taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınacağı hususu düzenlenmiştir.
Maddenin devamında “Yapım işlerinde, 38 inci maddeye göre gerekli değerlendirmeler yapıldıktan sonra, ihalenin aynı madde uyarınca hesaplanan sınır değerin altında teklif veren isteklilerden biri üzerinde bırakılması hâlinde, kesin teminat sınır değerin yüzde altısı oranında alınır.” denilmekteydi. Söz konusu uygulamanın nedeni madde gerekçesinde, sınır değer üzerinden %6 oranında kesin teminat alınmasının aşırı düşük teklif verme eğiliminde olan isteklilerin piyasa koşullarına uygun gerçekçi bir biçimde vermeleri, dolayısıyla yapılan bu düzenlemenin aşırı düşük tekliflerin engellenmesi şeklinde ifade edilmişti.
19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile KİK’in 43’üncü maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Kurum, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin %6’sından az ve %15’inden fazla olmamak üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabilir.”
Söz konusu değişiklikle ihalenin sınır değerin altında olan bir istekli üzerinde bırakılması halinde, kesin teminat oranının daha da yükseltilmesi hususunda Kuruma yetki verilmiştir. Bu düzenleme ile aşırı düşük teklif verme eğilimindeki isteklilerin risk algısının değiştirilerek bir taraftan makul teklif vermelerinin sağlanması, diğer taraftan, bu risk algısına rağmen aşırı düşük teklif veren ve ihaleyi alan isteklilere karşı idarenin korunması amaçlanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 43. maddesinde yapılan değişikliğin ardından Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 56. maddesi ile Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 55. maddesi yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu maddelerde ortak hüküm olarak, “İhale üzerinde bırakılan istekliden sözleşme imzalanmadan önce, teklif fiyatının sınır değere eşit veya üzerinde olması hâlinde teklif fiyatının %6’sı, sınır değerin altında olması hâlinde ise yaklaşık maliyetin %9’u oranında kesin teminat alınır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Bu nedenle teklif fiyatının sınır değerin altında olması hâlinde yaklaşık maliyetin %9’u oranında kesin teminat alınması gerekmektedir.
İhalelerde iki durumda ek kesin teminat alınması gerekmektedir.
Birincisi, fiyat farkı ödenmesi öngörülerek ihale edilen işlerde fiyat farkı olarak ödenen bedel üzerinden ek kesin teminat alınması gerekmektedir.
İkincisi, sözleşme bedelinde artış meydana gelmesi durumunda bu artış üzerinden ek kesin teminat alınması gerekmektedir.
Bu noktada teklifi sınır değerin altında olması nedeniyle yaklaşık maliyetin %9’u oranında kesin teminat alınan işlerde, işin devamı esnasında iş artışı veya fiyat farkı ödenmesi nedeniyle ek kesin teminat alınması gereken durumlarda bu oranın ne olacağı noktasında tereddütler oluşabilmektedir.
Bu durumlarda alınacak ek kesin teminatın oranı %9 değil, eskiden olduğu fiyat farkı ödenmesi öngörülen işlerde ödenen bedel üzerinden % 6 veya iş artışı bedelinin %6’ sı olacaktır.
