Kamu İhale Kurulu Kararı Sonrasında İhalenin İptali ve Takdir Yetkisinin Sınırları
(4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5 ve 39’uncu Maddeleri Çerçevesinde Bir İnceleme)
1. Giriş
Kamu ihalelerinde idarelere tanınan takdir yetkisi, kamu hizmetinin etkin ve verimli şekilde yürütülmesi amacına hizmet etmekle birlikte, mutlak ve sınırsız bir yetki değildir. Özellikle ihale süreci devam ederken veya Kamu İhale Kurulu tarafından düzeltici işlem kararı verildikten sonra tesis edilen iptal işlemleri, kamu yararı, hizmet gerekleri ve temel ilkeler bakımından daha sıkı bir hukuki denetime tabi tutulmaktadır. Bu çalışmada, Kurul kararı sonrasında bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesinin hukuka uygunluğu, mevzuat hükümleri ve somut olay çerçevesinde ele alınmaktadır.
2. İhalenin Hukuki Çerçevesi ve Süreç
Başvuru sahibi tarafından hem kendi teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına hem de ihale üzerinde bırakılan isteklinin yeterli olmadığına ilişkin idareye şikâyet ve Kamu İhale Kurumu’na itirazen şikâyet başvurularında bulunulmuştur. Bu başvurular neticesinde Kurul tarafından başvuru sahibinin asgari bilanço oranlarını sağladığı tespit edilmiş; buna karşılık ihale üzerinde bırakılan isteklinin ortaklık yapısına ilişkin beyanlarının dayanak belgelerle teyit edilemediği gerekçesiyle teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Kurul, bu aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilir nitelikte olduğunu belirterek, ihalenin bu aşamadan sonra mevzuata uygun şekilde yeniden yürütülmesine karar vermiştir.
3. Kurul Kararı Sonrasında İhalenin İptali
Kamu İhale Kurulu kararının idareye tebliğini müteakip, ihale komisyonu 18.11.2025 tarihli kararla bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmiştir. İptal gerekçesi olarak;
-
İhale sürecinin şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları nedeniyle uzaması,
-
Kent genelindeki sinyalizasyon sistemlerinin bakım ve onarımında gecikme riski ortaya çıkması,
-
Sinyalize kavşakların kesintiye tahammülü olmayan, ivedi bir hizmet niteliği taşıması,
-
Bu nedenle bakım ve onarım faaliyetlerinin idare personeli eliyle yürütülmeye başlanması ve buna bağlı olarak ihale dokümanında yer alan bazı pozlara duyulan ihtiyacın ortadan kalkması,
-
Mevcut ihale dokümanı ve yaklaşık maliyetin güncelliğini yitirmesi,
hususları ileri sürülmüştür.
4. İhalenin İptalinde Takdir Yetkisi ve Temel İlkeler
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesi, idarelere bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisi tanımaktadır. Ancak bu yetki, Kanun’un 5’inci maddesinde düzenlenen saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenirlik, kamuoyu denetimi, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması gibi temel ilkelerle sınırlıdır.
Bu nedenle idarelerin iptal kararları;
-
Açık ve somut gerekçelere dayanmalı,
-
Kamu yararı ve hizmet gerekleriyle uyumlu olmalı,
-
Keyfi veya sübjektif değerlendirmeler içermemeli,
-
Özellikle Kurul tarafından verilen düzeltici işlem kararlarını bertaraf edecek şekilde kullanılmamalıdır.
5. Somut Olayın Hukuki Değerlendirmesi
Somut olayda, ihalenin iptal gerekçesi olarak ileri sürülen hususların, esasen ihale öncesinde öngörülmesi gereken planlama ve ihtiyaç tespiti eksikliklerinden kaynaklandığı görülmektedir. İhalelere yönelik şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları, Anayasa ile güvence altına alınan hak arama hürriyetinin doğal bir sonucu olup, ihale sürecinin olağan bir parçasıdır. Bu başvuruların süreci uzatması, tek başına ihalenin iptalini haklı kılan bir neden olarak değerlendirilemez.
Ayrıca, Kurul tarafından verilen düzeltici işlem kararının, ihale sürecinin devamını mümkün kıldığı ve ihalenin sonuçlandırılmasına engel teşkil etmediği açıktır. Buna rağmen idarenin, Kurul kararından sonra ortaya çıkan gecikmeyi ve kendi organizasyonel tercihlerini gerekçe göstererek ihaleyi iptal etmesi, takdir yetkisinin Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelerle bağdaşmayacak şekilde kullanıldığı izlenimini doğurmaktadır.
6. Sonuç
Kamu ihale hukukunda idarelere tanınan iptal yetkisi, kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlı olup, özellikle Kamu İhale Kurulu tarafından verilen düzeltici işlem kararlarından sonra daha dar yorumlanmalıdır. İncelenen olayda, ihalenin iptaline gerekçe gösterilen hususların mevzuata uygun, objektif ve öngörülebilir nitelikte olmadığı; idarenin planlama yükümlülüğünün sonuçlarının isteklilere yüklenmesinin hukuken kabul edilemeyeceği sonucuna varılmaktadır. Bu yönüyle iptal işlemi, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkeleriyle bağdaşmamaktadır.
