Doğrudan Teminde Alım Komisyonu Kurulması Zorunlu Mudur?
4734 sayılı Kanun’un 6. maddesinde düzenlenen ihale komisyonları, ihale yetkilisi tarafından, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az 4 kişinin ve muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla en az 5 ve tek sayıda kişiden oluşması gerekmektedir.
Doğrudan temin ile yapılan alımlarda ihale komisyonu kurulabilir mi?
Doğrudan temin bir ihale usulü olmadığından, doğrudan teminle yapılan alımlarda ihale komisyonu kurulması zorunlu değildir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.1.1.1. maddesinde bu hususa ilişkin olarak, “Yukarıda belirtilen hükümler uyarınca 4734 sayılı Kanun’un 22. maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.” açıklaması yer almaktadır.
Ancak anılan Tebliğ’in 22.1.1.2. maddesinde ise, “Söz konusu hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir.” açıklaması yer almakta olup, ihale yetkilisi isterse bir alım komisyonu kurabilir.
Komisyon kurulması durumunda 4734 sayılı Kanun’un 6. maddesinde yer alan komisyonların kuruluşuna ve işleyişine ilişkin kuralların uygulanması zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu anlamda, oluşturulan komisyonda muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılımı zorunlu olmadığı gibi, en az 5 kişinin bulunması gibi bir zorunluluk da yoktur. Ancak, komisyonda görevlendirileceklerin işin niteliğine göre gerekli teknik bilgi ve mesleki tecrübeye sahip olmaları hususuna dikkat edilmelidir.
Yukarıda izah edilmeye çalışıldığı üzere doğrudan teminle yapılan alımlar için kurulan komisyon 4734 sayılı Kanun’un 6. maddesindeki ihale komisyonunun çalışma usullerine de tabi değildir.
Doğrudan teminde alım komisyonu kurulduğu durumda karar damga vergisi ödenir mi?
Diğer taraftan, doğrudan teminde alım komisyonu kurulduğunda, sözleşme imzalanıp imzalanmadığına bakılmaksızın, alım bedelinin binde 5,69 oranında sözleşme karar vergisinin (karar pulu) ödenmesi gerekir.
Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 05.06.2012 tarih ve 35102 sayılı Kararı.
…Dosyada mevcut belgeler okunup incelendikten ve duruşmada hazır bulunan murafaacı ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşüldü:
…
8-1361 sayılı ilamın 9. maddesi ile; … Belediyesince, çeşitli mal alımı ihaleleri sonucunda firmalarla yapılan sözleşmeler üzerinden damga vergisi kesilmemesi nedeniyle …-YTL.ye tazmin hükmü verilmiştir.
Dilekçi dilekçesinde; … Belediyesinde alınan çeşitli mal alımlarının doğrudan temin yoluyla alındığını, sözleşme yapılmaması gerekirken peşin alınmış olan bu mallara ilişkin evrakların tam olması için yapıldığını, bu alımlarda ihale komisyonu olmadığından sözleşme damga vergisi kesilmediğini belirtmiştir.
Savcılık; “Doğrudan temin yoluyla yapılan mal ve hizmet alımları ile ilgili düzenlenen sözleşmelerin 488 sayılı Damga Vergisi Kanunun 1. maddesi kapsamında olup aynı kanunun ek 1 sayılı tablonun Akitlerle İlgili kağıtlar bölümünde belirtilen nispette damga vergisi ödeneceği hüküm altına alındığından iddiaların reddi ile tazmin kararının onanmasına,” şeklinde görüş bildirmiştir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde;
“Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir.
Bu Kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak ya da imza yerine geçen bir işaret konulmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade eder.
(…)” denilmektedir.
Aynı Kanunun 14. maddesinde;
“Kağıtların damga vergisi bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır.
(…)” denilmektedir.
İlgili Kanuna ekli 1 sayılı tablonun “Akitlerle İlgili Kağıtlar” kısmında ise, belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin, taahhütnamelerin ve temliknamelerin binde 7.5 oranında damga vergisine tabi olacağı belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden, belli parayı içeren sözleşmelerden damga vergisi kesilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Uygulamada, … Belediyesi ve alım yapılan firmalar arasında imzalanan sözleşmeler üzerinden damga vergisinin kesilmediği görülmektedir. Oysa idare ile kişiler arasında yapılan sözleşmelerden binde 7,5 oranında damga vergisi kesilmesi yukarıdaki kanun hükmü gereğidir.
Dilekçede, ilgili firmalardan Kamu İhale Kanununun 22/D maddesine (doğrudan temin usulü) göre alım yaptıkları için sözleşme damga vergisi kesilmediği belirtilmişse de 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 9. maddesinde Kanuna ekli (2) sayılı tabloda hangi kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu belirtilmiştir. Adı geçen tabloda sayılan kağıtlar arasında da doğrudan temin usulü ile alım yapılması halinde, “resmi daireler ile yüklenici arasında imzalanan sözleşmeler” sayılmamıştır.
Bu nedenle ilamın 9. maddesi ile …-YTL.ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,
(Sorularla Doğrudan Temin, Ankara Yayınevi,2015)
