Kamu ihale mevzuatında düzenlenen aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasındaki amaç, yaklaşık maliyete veya diğer tekliflere göre düşük bulunan teklif fiyatının, ihale dokümanında verilen maliyet bileşeni verilerine dayalı olarak gerek miktar, gerekse de Kamu İhale Genel Tebliği’ndeki belgelerle tevsik edilecek birim fiyatlar üzerinden gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceğini ortaya koymaktır.
Bu noktada idarelerin teklifin düşüklüğüne sebebiyet veren/verdiği düşünülen ve özellikle yaklaşık maliyette önemli bir maliyet kalemi teşkil eden unsurları önemli maliyet bileşeni olarak belirleyerek sorgulama gerçekleştirmeleri gerekmektedir. İdarece bu belirleme yapılırken ihale konusu hizmetin niteliği, maliyette sorgulanacak kalemin fiyat bileşenleri içindeki önemi ve teklif fiyatına etkisi gibi hususları da göz önüne alması önem arz etmektedir.
Nitekim, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesi uyarınca, idarelerce teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği hüküm altına alınmış olup, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.1’inci maddesinde aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasına ilişkin yazıda; isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin idarelerce bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunluluğunun getirildiği görülmektedir. Anılan Kanun hükmü ve Tebliğ açıklamaları sorgulamanın istekliler tarafından açıklanması uygun görülen bileşenlerin açıklanması üzerinden değil, teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenler üzerinden yapılmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu bağlamda, teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında hangi maliyet kalemlerinin önemli teklif bileşeni olduğu belirtilmeksizin aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesinin isteklilerin açıklamalarında tereddüde düşmesine yol açabileceği, ayrıca söz konusu sorgulamanın ve sorgulama üzerine verilen açıklamanın ihale dokümanına ve mevzuata uygun olup olmadığının sağlıklı bir biçimde değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, eşit muamele ilkesi gereği aşırı düşük teklif sorgulamasının tüm istekiler için eşit koşullarda yapılması ve sunulan açıklamaların objektif kriterlere göre değerlendirilmesini teminen, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı veya ekinde önemli teklif bileşenlerinin belirtilerek bu bileşenlere ilişkin açıklama istenmesi gerekmektedir.
(2018/UH.II-1273)
