2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çerçevesinde ihale yoluyla şehir içi toplu ulaşım hatlarının kiralanmasından sonra İdare tarafından kiralamanın konusu değiştirilmek suretiyle ihalelerde rekabet ilkesine aykırı işlemler yapılması aşağıya alınan Sayıştay Mali denetim Raporunda eleştiri konusu yapılmıştır.
Konuya ilişkin Sayıştay Mali denetim Raporunda aşağıdaki değerlendirme yapılmıştır:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunun ilkeler başlıklı 2 nci maddesinde, “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır…” hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununda ihalelerde Rekabet ilkesi benimsenmiştir ve ihalelerde rekabetin sağlanması amacıyla ilgili Kanunda ihale süreçleri ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Kanunun 53 üncü maddesinde, bütün ihalelerin bir sözleşmeye bağlanacağı, 54 üncü maddesinde, taahhüdün, sözleşme ve Şartnamelere uygun olarak yerine getirilmesi amacıyla sözleşme öncesi müteahhit veya müşteriden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle %6 oranında kesin teminat alınacağı hükümlerine yer verilmiştir. Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere; ihale edilen işlerin sözleşme ve Şartnamelere uygun olarak yerine getirilmesi amaçlanmıştır.
… Belediyesince ihale edilen “şehir içi Toplu Taşımacılığına Ait Özel Halk Otobüsü İntifa Hakkı Kira Sözleşmeleri” ve yapılan uygulamaların incelenmesinde;
şehir içi 12 adet hattın kiralanmasının yapıldığı, kiralamaların 01.01.2000 tarihinde başladığı, kira bedelinin yıllık 5000 adet biletin parasal bedeli olarak belirlendiği, kira sözleşmesinin her yıl kira bedeli kiracılar tarafından ödenmesini müteakip bir yıl uzatılacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Toplu taşıma yetkisi verilen otobüs işletmecilerin adına S.S. 36 no.lu Özel Halk Otobüsleri Kooperatifinin, 12 adet büyük otobüs ile gerçekleştirilen toplu taşıma hizmetinin söz konusu otobüslerin büyüklüğüne eşit olacak Şekilde her bir otobüse karşılık iki adet küçük otobüsle ikame edilerek toplu taşıma hizmetinin yapılmasını içeren talebine karşılık Belediye Encümenin 11.07.2000 tarih ve 723 sayılı Kararıyla söz konusu talebe olumlu cevap verildiği, söz konusu 12 adet hat kiralaması, 24 adet hat kiralamasına dönüştürülmüştür. Uygulamalara bakıldığında, otobüslerin bu Şekilde ikiye bölünmesi sonucunda sözleşmede belirlenen kira bedelinin de 5000 biletten 2500 bilete düşürüldüğü görülmüştür. … Belediyesi tarafından 12 adet hattın kiralanması amacıyla ihaleye çıkılmış ve söz konusu ihalenin Şartnamesi çerçevesinde ihale üzerinde kalanlar ile sözleşmeler yapılmıştır. Söz konusu sözleşmelerde işin konusu (Kiralamanın Konusu) 12 adet güzergâhta otobüs ile toplu taşıma işinin yapılmasıdır. şartname ve sözleşmelerde söz konusu hatlarda işletme imtiyazına sahip olacak kişilerin ne tür otobüs ile çalışacağı hususunda düzenleme yapılmamıştır. Belediye Encümenin anılan kararında, her bir otobüs işletme sahiplerine otobüslerinin büyüklüğüne mukabil iki küçük otobüs ile Şehir içi toplu taşıma yapma yetkisi verilmesi söz konusudur ki bu da bir hattın kiralanmasının iki hattın kiralanmasına dönüştürülmesi işlemidir. Söz konusu Belediye Encümen Kararı ile kiralamaya konu hatların sayısının ikiye çıkarılması hat kiralamalarına ait Şartname ve sözleşme hükümlerinin dışındadır. İhale Şartnamesi ve sözleşmelerinin konusu bir hattın kiralanmasıdır. Dolayısıyla, sözleşme konusunun değiştirilmesi ihalede rekabet ilkesini zedelemiştir. İhalelerde, Şartname ve sözleşmeler kapsamının dışına çıkılması söz konusu kiralamaların ihale yoluyla yapılmasını anlamsız kılmaktadır.
Kamu idaresi cevabı
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çerçevesinde ihale yoluyla Şehir içi toplu ulaşım hatlarının kiralanması ve daha sonra kiralama konusunun değiştirilmesine ilişkin işlemler daha önceki dönemlerde gerçekleştirilen işlemlerin sonucu olup, kiralama süresinin sona ermesinden sonra anılan kanun hükümlerine göre söz konusu işlemlerin yürütülmesi sağlanacaktır.
Sonuç olarak
Kamu İdaresi cevabında bulgu konusu yapılan işlemlerin önceki yönetimler döneminde yapıldığı söz konusu hat kiralamaların süresi bitiminde 2886 sayılı Devlet İhale Kanun hükümleri uygulanacağı belirtilmiştir.
Bulgu konusu hat kiralamaların süresi 2886 sayılı Devlet İhale Kanunun 64 üncü maddesi gereği 2010 yılı itibari bitmiştir. İdarenin kiralama süre sonu gerekli işlem yapılacağı yönündeki cevabı ilgili görülmediğinden kamu idaresinin cevabı bulgu konusunu değiştirecek mahiyette görülmemiştir.
