Aşırı düşük teklif açıklması için verilen sürenin yetersiz olduğu gerekçesiyle itiraz edilebilir mi?

BAŞVURU SAHİBİ:

Mst Altyapı İnşaat Taahhüt Turizm Ticaret Anonim Şirketi-Arges İnşaat Taahhüt Turizm ve Sanayi Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü İçmesuyu Dairesi Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/444147 İhale Kayıt Numaralı “Adıyaman-Recep İçmesuyu İsale Hattı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü İçmesuyu Dairesi Başkanlığı tarafından 14.10.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Adıyaman-Recep İçmesuyu İsale Hattı” ihalesine ilişkin olarak Mst Altyapı İnşaat Taahhüt Turizm Ticaret Anonim Şirketi-Arges İnşaat Taahhüt Turizm ve Sanayi Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının 23.08.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 25.08.2021 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 03.09.2021 tarih ve 40512 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 03.09.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2021/1462 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, 2020/444147 ihale kayıt numaralı ihaleye teklif verdikleri, 13.08.2021 tarihli ihale komisyonu kararıyla sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmadığı için tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak aşağıda belirtilen gerekçelerle aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olduğu,

-İdare tarafından da belirtildiği üzere açıklama istenilen iş kalemlerinin yanı sıra ihaleye konu işin tüm iş kalemlerinin istisnasız olarak açıklandığı, dolayısıyla teklif edilen bedel ile “Adıyaman-Recep İçmesuyu İsale Hattı” işinin yapılabileceği,

-İdare tarafından aşırı düşük sorgulama istenilen “Adıyaman-Recep İçmesuyu İsale Hattı”na ait iş kalemlerinin kendileri tarafından ayrı ayrı maliyetlendirildiği, açıklanması istenilen iş kalemlerinin R-20 poz numaralı “Tahliye Yapıları Yapılması” iş kalemi hariç bütün iş kalemlerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı rayiç bedellerinin kullanıldığı, R-20 poz numaralı “Tahliye Yapıları Yapılması” iş kaleminde işçilik girdilerinin asgari ücret fiyatı üzerinden hesaplandığı, her bir iş kaleminin kendi içinde değerlendirilmesi gerektiği ve 2020 yılı için belirlenen saatlik asgari ücretin altında hesaplama yapılmadığından farklı iş kalemlerinde çalışması planlanan aynı evsaftaki işçilerin farklı işçilik bedelleriyle açıklanmasının mevzuata aykırılığı bulunmadığı,

-R-26 poz numaralı “Enerji Temin işleri ve SCADA merkezi kurulmasına” ait iş kaleminin alt girdilerinden “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” girdisinin o konuda faaliyet gösteren bir firmadan teklif alınması suretiyle açıklandığı, söz konusu proforma faturanın mevzuata uygun olduğu, bahse konu proforma faturanın eki olan meslek mensubu tarafından onaylanmış Ek-0.5 Maliyet Tutarı Tespit Tutanağının toplam birim maliyet tutarı SCADA yazılımı için hazırlanmışken sehven RTU yazılımı yazıldığı, ancak bu hatanın teklif tutarının maliyetini değiştirmediği,

Ayrıca R-26 poz numaralı Enerji Temin İşleri ve SCADA merkezi Kurulmasına ait iş kalemi maliyetinin tevsik edilmesi amacıyla alınan proforma fatura ve eki niteliğinde olan maliyet tutarı tespit tutanaklarının hazırlandığı tarihin “2021” yerine sehven “202” yazıldığının idare tarafından tespit edildiği, söz konusu belgelerde ilgili firmaya ait sorgulanabilir özel bilgilerin bulunduğu, sehven yapılmış olan hataların teklifin esasını değiştirmeyecek nitelikte olduğundan bahse konu bilgi ve belgelerin teklif alınan firmanın mali müşavirinden sorgulanabileceği,

-İdarece maliyet tutarı tespit tutanağında tespit edilen yemek ve barınma gün sayısının kanuna aykırı olmadığı, şöyle ki ilgili tutanakta yer alan işçilik maliyetleri ve işçiliklerin nitelikleri incelendiğinde, ilgili İstasyon Ekipman- Enstürman Listelerinin Çıkartılması daha sonra 1-0 Listelerinin Çıkartılması, Hardware konfirigasyonunun çıkartılması, RTU Yazılımının Sisteme Entegrasyonu, HMI Tasarımlarının yapılması, Programların Yüklenmesi – Programla, 1-0 Testlerinin yapılması iş aşamalarının bilgisayar mühendisi ve yazılım mühendisi tarafından teknik ofiste yapılacağı, yemek ve barınma giderlerinin yalnızca şantiyede yapılması planlanan iş kalemleri için hesaplandığı, kümülatif hesaplama yapılmasının ilgili işin özelinde bütün firma personellerinin işin yapılacağı yerde konaklayacağını varsaymakta olduğundan gerçek maliyeti göstermeyeceği, ayrıca günlük çalışma saatinin 9 saat olarak alınarak maliyet hesaplaması yapıldığı, bunun ise İş Kanununa aykırılık teşkil etmediği,

-İdare tarafından tespiti yapılan hususların aşırı düşük teklif açıklamalarının açıklanabilirliğini ve karlılığını değiştirmediği, ayrıca idare tarafından 09/07/2021 tarihinde 1396771 sayılı yazıyla 26/07/2021 tarihinde saat 12:30’da teslim edilmek üzere Aşırı Düşük Teklif Savunma dosyası tesliminin istenildiği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’inci maddesinde yer alan açıklamaya göre, aşırı düşük teklif savunması hazırlamaları için isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerektiği, dolayısıyla aşırı düşük savunmasının minimum 27/07/2021 tarihine (5 iş günü) kadar teslim edilmesi gerektiği, ayrıca 15 Temmuz Perşembe Gününün Demokrasi ve Milli Birlik Günü olması nedeniyle resmi tatil, 16 Temmuz Cuma Gününün Cumhurbaşkanlığı kararıyla Kurban Bayramı Tatiline (19 Temmuz – 23 Temmuz arası) dahil edildiği hususları da dikkate alındığında aşırı düşük teklif açıklaması için verilen sürenin mevzuata uygun olmadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü yer almaktadır.

İhale ilan tarihinde yürüklükte olan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;

Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.

…

45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

…

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.3.  İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

…

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

…

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

…

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

…

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

…

45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.

…

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

…

45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir…” açıklamaları bulunmaktadır.

İdari Şartname’nin  “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Adıyaman-Recep İçmesuyu İsale Hattı

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2019K05-93203

d) Kodu:

e) Miktarı:

Recep İçmesuyu Grubu içerisinde yer alan belde/köy/mezraların içmesuyu ihtiyacının Değirmen Kaynaklarından karşılanmasına için yaklaşık 80 km isale hattı ve gerekli sanat yapıları inşa edilecektir.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Adıyaman” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. İsteklinin sözleşmenin uygulanması sırasında ilgili mevzuat gereğince ödeyeceği her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izin belgesi giderleri ve benzeri giderler ile ulaşım, nakliye ve her türlü sigorta giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.

25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü, ” düzenlemesi yer almaktadır.

14.10.2020 tarihinde elektronik ortamda gerçekleştirilen ihaleye 13 isteklinin katıldığı, en düşük teklif sahibi olan istekli Rflogy Llc’nin beyan edilen mezuniyet belgesinin İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesine uymadığı ve “yeterlik bilgileri tablosu”nun “ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin bilgiler” satırın ise boş bırakıldığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, 22.12.2020 tarihli ihale komisyonu kararıyla ihalenin başvuru sahibi Mst Altyapı İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş. (Eski Unvanı Tam Er İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş.) – Arges İnş. Taah. Turz. ve San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı, İlba Mimarlık İnş. Turz. Nakl. Tic. San. Ltd. Şti. – İn-Sel İnş. Mimarlık Turz. Nakl. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

Bahse konu ihale komisyonu kararına karşı yapılan itirazen şikayet başvurusu sonucunda Kamu İhale Kurulu tarafından 17.02.2021 tarihli ve 2021/UY.II-411 sayılı kararla idarece teklif fiyatı sınır değerin altında olan istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi kararının verildiği, idarece 17.03.2021 tarihinde sınır değerin altında bulunan başvuru sahibi istekliden tekrar aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, sunulan açıklamalar üzerine 14.04.2021 tarihli ihale komisyonu kararında ihalenin başvuru sahibi Mst Altyapı İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş. (Eski Unvanı Tam Er İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş.) – Arges İnş. Taah. Turz. ve San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı, İlba Mimarlık İnş. Turz. Nakl. Tic. San. Ltd. Şti. – İn-Sel İnş. Mimarlık Turz. Nakl. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

İlba Mimarlık İnş. Turz. Nakl. Tic. San. Ltd. Şti. – İn-Sel İnş. Mimarlık Turz. Nakl. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusu sonucunda Kamu İhale Kurulu tarafından 02.06.2021 tarihli ve 2021/UY.II-1107 sayılı kararla idarece teklif fiyatı sınır değerin altında olan istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi kararının verildiği, idarece 09.07.2021 tarihinde sınır değerin altında bulunan başvuru sahibi istekliden tekrar aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, sunulan açıklamalar üzerine 13.08.2021 tarihli ihale komisyonu kararında başvuru sahibi Mst Altyapı İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş. (Eski Unvanı Tam Er İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş.) – Arges İnş. Taah. Turz. ve San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmadığı için değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin İlba Mimarlık İnş. Turz. Nakl. Tic. San. Ltd. Şti. – İn-Sel İnş. Mimarlık Turz. Nakl. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı görülmüştür.

İdarece 09.07.2021 tarihli ve “Aşırı Düşük Teklif Savunması” konulu yazıda “Adıyaman Recep İçmesuyu İsale Hattı” işinde yapılan teklif değerlendirmesi sonucunda teklifinizin aşırı düşük olduğu tespit edilmiş olup; Kamu İhale Kanununun 38 inci, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 60 ıncı, İşe ait İdari Şartnamenin 33 üncü ve Kamu İhale Genel Tebliğinin “Aşırı Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi” başlıklı 45 inci maddesi hükümleri çerçevesinde aşırı düşük teklif değerlendirmesi yapılması gerekli görülmüştür.

Anılan tebliğin 45.1.2.1 maddesi “İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir. Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.” hükmünü haiz olup; yaklaşık maliyet cetvelinin değerlendirilmesi sonucunda sorgulama yapılacak iş kalemleri;

olarak belirlenmiştir. Bu iş kalemlerine ilişkin analizler Kamu İhale Kurulu tarafından belirlenen düzenleyici işleme uygun olarak yeniden düzenlenmiş olup, yazı ekinde verilmektedir. Ayrıca; İdare tarafından birim fiyatları sorgulanmayacak olmakla birlikte, yukarıda detaylandırılan iş kalemlerinin işin bütünündeki ağırlığını değerlendirebilmek adına toplam teklifinizin detaylarını gösteren hesap cetvelinin de sunulması gerekmektedir.

Aynı Tebliğ’in 45.1.2.2 maddesinin “İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3”üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir. Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.” hükümleri doğrultusunda açıklama istenilmeyecek analiz girdileri ekte verilmekte olan iş kalemleri analizlerinde belirtilmektedir.

Yukarıda detaylandırılan tebliğ hükümleri doğrultusunda sorgulama yapılacağı belirtilen iş kalemleri için seçilen teknik çözümlerin, işin yerine getirilmesinde kullanılan avantajlı koşulların, teklif edilen fiyatlara ait analizlere ilişkin tüm dayanakların (kazıdan çıkan malzemenin taşınması öngörülen yere ilişkin kroki, proforma fatura, fatura, alınan teklifler, maliyet tespit raporu vb. belgelerin) ve gerekli görülen tüm açıklamaların Kamu İhale Genel Tebliğinde belirtilen hükümlerine uygun olarak en geç 26.07.2021 tarihi, saat 12:30’a kadar teslim edilmesi…. hususunda gereğini rica ederim.” ifadelerine yer verildiği anlaşılmıştır.

İhale dokümanı ile idarenin aşırı düşük teklif açıklama talebine ilişkin yazı ve ekleri incelendiğinde, başvuruya konu ihaleye ilişkin olarak 11 iş kaleminin ve söz konusu iş kalemlerine ilişkin olarak analiz girdilerinin açıklama istenilecek/istenilmeyecek olarak belirtildiği analiz formatlarının belirlenerek isteklilere gönderildiği görülmüştür.

İdarenin 13.08.2021 tarihli ihale komisyonu kararında “-Savunma dosyası içerisinde işçiliğe ait bazı pozlar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı rayiç bedelleri üzerinden savunma yapılacağı açıkça belirtilmiş olmakla birlikte belirtilmeyen tüm pozlar için daha düşük (asgari ücret üzerinden hesaplanan işçilik ücreti) fiyat üzerinden savunma yapıldığı, bu kapsamda savunmanın farklı kısımlarında aynı evsafta işçi için farklı işçilik bedellerinin esas alındığı,

-Savunma dosyası içerisinde sunulan özel fiyatlara ilişkin Fiyat Teklif ve Ek-O5, O6 Satış/Maliyet Tespit Tutanaklarına yer verildiği, 4 numaralı Fiyat Teklif Tutanağı ile sunulan “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” iş kalemine ait Maliyet Tespit Tutanağının ön kısımlarında SCADA işlerine dair maliyetlere yer verildiği anlaşılmakla birlikte toplam maliyetin belirlendiği kısımda, yapılacak işlerin tanımının “RTU Yazılımı Tüm Tesisin Kumandasını Sağlayacak Şekilde Programlanması, Bu programın RTU’ye Yüklenmesi ve Kopyasının CD Ortamında Teslimi” olarak belirtildiği, bu durumda “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” iş kalemi için uygun bir maliyet tespit tutanağı sunulmadığı,

-Diğer yandan aynı Maliyet Tespit Tutanağı incelendiğinde birim işçilik maliyet bölümünde toplam işçilik saati (45+90+90+180+180+180 =) 765 saat olarak belirlenmekle birlikte diğer birim maliyetler bölümünde aynı işçilerin yemek-barınma giderleri için 62 günün esas alındığı, İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinin 4. maddesinde yer alan “Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz.” hükmüne uygun olarak resmi çalışma saatleri göz önünde bulundurulduğunda yemek-barınma için esas alınan gün sayısının (62 < (765/11 = 65,55)) olağandan daha düşük alındığı,

-“SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple) ” ve ‘RTU Yazılımı Tüm Tesisin Kumandasını Sağlayacak Şekilde Programlanması, Bu programın RTU’ye Yüklenmesi ve Kopyasının CD Ortamında Teslimi” iş kalemleri için alınan fiyat teklifi ekinde yer alan her iki Maliyet Tespit Tutanağının da tarih bilgisi içerisinde yılın sehven “202” olarak belirlendiği ve uygun bir tarih bilgisine yer verilmediği tespit edilmiştir.” ifadelerine yer vererek Mst Altyapı İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş. – Arges İnş. Taah. Turz. ve San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasını uygun bulmadığı ve anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı görülmüştür.

İdare tarafından aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunmama gerekçeleri çerçevesinde Mst Altyapı İnş. Taah. Turz. Tic. A.Ş. – Arges İnş. Taah. Turz. ve San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından sunulan belgeler incelendiğinde;

Anılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında açıklanması istenilen 11 iş kalemi için idarece verilen analiz formatına uygun analizler ve bunlara ilişkin açıklayıcı belgelerin sunulduğu görülmüştür.

Açıklanması istenilen iş kalemlerine ait analizlerde yer alan işçilik ücretleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı rayiç bedellerinin (2020 yılı) kullanıldığı (Örn: düz işçi 13,50 TL, marangoz ustası 18,45 TL), kullanılan rayiçlerin kamu kurum ve kuruluş adı belirtilerek liste şeklinde sunulduğu, ancak açıklanması istenilen R-20 poz numaralı “Tahliye Yapıları Yapılması” iş kalemi için diğer iş kalemlerindeki analizlerde yer alan aynı evsaftaki işçiler ve farklı evsaftaki işçiler için 2020 yılı saatlik asgari ücretin (13,08 TL) üzerinde (13,10 TL) ücret öngördüğü belirlenmiştir.

Anılan istekli tarafından açıklanması istenilen bazı iş kalemlerinde yer alan işçilik ücretlerinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı rayiç bedelini (2020 yılı) kullanmak suretiyle 2020 yılı saatlik asgari ücretinin üzerinde teklif verilmesinin, R-20 poz numaralı iş kalemine ait analizde yer alan işçilik ücretinin ise belirtilen rayiç bedeli değil de 2020 yılı saatlik asgari ücretin üzerinde teklif vermesinde, açıklanması istenilen iş kalemlerinin analizlerinde yer verilen işçilik ücretinin 2020 yılı saatlik asgari ücretin altında olmadığı için mevzuata aykırılık bulunmadığı ve başvuru sahibinin bu husustaki iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

İdarece açıklanması istenilen R-26 poz numaralı “Enerji Temin işleri ve SCADA merkezi kurulmasına” ait iş kaleminin alt girdilerinden “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” girdisi ile “RTU Yazılımı Tüm Tesisin Kumandasını Sağlayacak Şekilde Programlanması, Bu programın RTU’ye Yüklenmesi ve Kopyasının CD Ortamında Teslimi” girdisinin maliyetini tevsik etmek üzere 20.11.2020 tarihli YEO Elektrik Otomasyon A.Ş.den alınmış fiyat teklifi sunulduğu, söz konusu belgede özel poz no’lu, malzeme adı “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” için birim fiyatın 200.000 TL, “RTU Yazılımı Tüm Tesisin Kumandasını Sağlayacak Şekilde Programlanması, Bu programın RTU’ye Yüklenmesi ve Kopyasının CD Ortamında Teslimi” girdisinin ise 19.000 TL olduğu görülmüştür.

Bahse konu fiyat teklifinin ekinde sunulan Ek-0.5 Maliyet Tutarı Tespit Tutanağının sunulduğu, bahse konu tutanakta “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” girdisine yönelik maliyet bileşenlerine yer verdiği görülmüş olup, toplam birim maliyet tutarı kısmında “RTU Yazılımı Tüm Tesisin Kumandasını Sağlayacak Şekilde Programlanması, Bu programın RTU’ye Yüklenmesi ve Kopyasının CD Ortamında Teslimi” ifadesinin yer aldığı, anılan tutanağın altında tarihin “20/11/202” yazıldığı görülmüştür.

Yapılan incelemede, R-26 poz numaralı “Enerji Temin işleri ve SCADA merkezi kurulmasına” ait iş kaleminin alt girdilerinden “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” girdisinin maliyetini tevsik etmek üzere sunulan fiyat teklifinin ekinde sunulan maliyet tutarı tespit tutanağında her ne kadar “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” girdisine ait maliyet bileşenleri belirtilse de, toplam birim maliyet tutarı kısmında “RTU Yazılımı Tüm Tesisin Kumandasını Sağlayacak Şekilde Programlanması, Bu programın RTU’ye Yüklenmesi ve Kopyasının CD Ortamında Teslimi” ifadesinin yer aldığı, yine söz konusu tutanağın tarih kısmının fiyat teklifindeki tarih olmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde; bahse konu hataların hangi girdinin açıklandığı ve tutanağın tarihi (2020 veya 2021) konusunda belirsizlik ve tereddüt yarattığı, bunun ise teklifin esasını etkileyebileceği değerlendirildiğinden, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Ayrıca R-26 poz numaralı “Enerji Temin işleri ve SCADA merkezi kurulmasına” ait iş kaleminin alt girdilerinden “SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” girdisinin maliyetini tevsik etmek üzere sunulan fiyat teklifinin eki niteliğinde olan diğer maliyet tutarı tespit tutanağında da tarih kısmının (“20/11/202”) olduğu ve bu tarihin fiyat teklifindeki tarih olmadığı tespit edilmiş olup,  bahse konu eksikliğin tutanağın tarihi (2020 veya 2021) konusunda belirsizlik ve tereddüt yarattığı, bunun ise teklifin esasını etkileyebileceği değerlendirildiğinden, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Söz konusu maliyet tutarı tespit tutanağında SCADA Yazılımı iş kaleminde çalışacak 6 personel için birim işçilik maliyetinin hesaplandığı, yazılım mühendisinin 45/sa/adet, bilgisayar mühendisinin 90/sa/adet, yazılım mühendisinin 90/sa/adet, yazılım mühendisinin 180/sa/adet, elektrik ustasının 180/sa/adet, elektrik usta yardımcısının 180/sa/adet olmak üzere toplamda çalışacak personelin 765 saat çalışacağının öngörüldüğü tespit edilmiştir.

Anılan istekli tarafından SCADA Yazılımı Proje ve Şartnamesine Uygun (Yüklü Programların Lisansı ile Birlikte Komple)” iş kaleminin diğer harcama maliyeti girdileri olarak, mobilizasyon, ofis giderleri ve yemek-barınma giderlerine anılan tutakta yer verildiği, personelin yemek-barınma maliyeti miktarının 62 gün olarak belirtildiği, aşırı düşük teklif açıklamasında yemek ve barınma maliyeti miktarının neden 62 gün olarak hesaplandığına ilişkin herhangi bir açıklama olmadığı tespit edilmiştir.

Yapılan incelemede, gerek idare tarafından verilen örnek analiz formatında gerekse de şikâyete konu ihaleye ait ihale dokümanında söz konusu iş kalemi kapsamında yapılacak işte çalıştırılacak personelin yemek-barınma giderlerine yönelik herhangi bir düzenleme yapılmadığı dikkate alındığında, anılan istekli tarafından söz konusu maliyet girdisinin aşırı düşük teklif savunması kapsamında yer almasının zorunlu olmadığı, yemek ve konaklama maliyetlerinin ilgili tutanaktaki söz konusu iş kalemi içerisinde yer almasının gerekli olduğunun beklenemeyeceği anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Başvuru sahibinin “idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması için verilen sürenin mevzuata uygun olmadığı” yönündeki iddiası kapsamında yapılan incelemede; idare tarafından başvuru sahibi istekliden 09.07.2021 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen 1396771 sayılı yazıyla 26.07.2021 tarihi saat 12:30’a kadar teslim edilmek üzere aşırı düşük teklif savunma dosyası tesliminin istenildiği anlaşılmıştır.  

Başvuru sahibinin idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması için verilen sürenin mevzuata uygun olmadığı iddiasına yönelik şikâyete yol açan durumun farkına varıldığı 09.07.2021 tarihini izleyen on gün içinde idareye şikâyet başvurusunda bulunması gerekirken, bu süre geçtikten sonra 23.08.2021 tarihinde şikâyet başvurusunda bulunduğu anlaşıldığından, 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi uyarınca bu iddialara ilişkin başvurunun süre yönünden reddi gerekmektedir.

Kaldı ki Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda yer verilen “45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir” açıklamasına göre, 15 Temmuz Perşembe Gününün Demokrasi ve Milli Birlik Günü olması nedeniyle resmi tatil ve (19 Temmuz – 23 Temmuz arası) (16 Temmuz akşamından 26 Temmuz pazartesi sabahına kadar tatil ilan edilmiştir.) Kurban Bayramı tatili olduğu hususları da göz önüne alındığında, idare tarafından mevzuatta belirtilen 5 iş gününden az olmamak üzere bir süre verildiği, kaldı ki anılan istekliye ihale süresince yapılan itirazen şikâyet başvuruları nedeniyle Kamu İhale Kurulu kararıyla iki defa yeniden aşırı düşük teklif sorgulamasının yapıldığı hususu da dikkate alındığında 5 iş gününden az olmamak üzere idarece verilen sürenin makul bir süre olduğu ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.