T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü
Sayı : E-14399437-622.02-2020817 25/11/2021
Konu : GÖRÜŞ (Hakediş Ödemelerinde Borcu Yoktur Uygulaması Hk.)
DAĞITIM YERLERİNE
İlgi : ……….. Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 11.10.2021 tarihli ve 1942714
sayılı yazısı.
İlgi yazı ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yapılan mal alım ihalelerinin hak
ediş ödemelerinde Sosyal Güvenlik Kurumundan borcu yoktur yazısı istenilip istenilmeyeceği
ile ihaleye giren şirketin birden fazla iş yeri olması durumunda bütün iş yerlerinin SGK’ya
borcunun ödenip ödenmemesi hususunda tereddüde düşüldüğü belirtilerek konu hakkında
Bakanlığımız görüşü talep edilmektedir.
Bilindiği üzere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Prim
ve idari para cezası borçlarının hakedişlerden mahsubu, ödenmesi ve ilişiksizlik belgesinin
aranması”
başlıklı 90 ıncı maddesinde “Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411
sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar,
ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini onbeş gün
içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
(Değişik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) İşverenlerin hakedişleri, Kuruma idari
para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise
ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra
iade edilir. İşverenlerin, kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, bankalar ve kanunla
kurulan kurum ve kuruluşlar nezdindeki her çeşit alacak, teminat ve hakedişleri üzerinde
işçi ücreti alacakları hariç olmak üzere yapılacak her türlü devir, temlik ve el değiştirme,
Kurum alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade
eder.
…
(Değişik dördüncü fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) Valilikler, belediyeler, il özel idareleri
ve ruhsat vermeye yetkili diğer merciler tarafından, geçici iskân veya yapı kullanma izin
belgesi verilmeden önce yapılan inşaat dolayısıyla, diğer kamu idareleri ile döner sermayeli
kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ve bankaların ise Cumhurbaşkanı kararı ile
belirlenecek işlemlerinde Kuruma borçlarının bulunmadığına dair ilgililerden Kurumca
düzenlenmiş bir belgenin istenmesi zorunludur.
Bu maddede belirtilen yükümlülükler yerine getirilmeden hak ediş ödenmesi, kesin
teminatın iade edilmesi veya geçici iskân izin belgesi ve yapı kullanma izin belgesi verilmesi
veya diğer işlemlerin gerçekleştirilmesi hallerinde, ilgililer hakkında genel hükümlere göre
idarî ve cezaî işlem yapılır.
…” hükmü,
Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu,
Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4
üncü maddesinde “(1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
…
b) Hakediş: Yapılan işe karşılık, katma değer vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve
akreditif bedeli dahil olmak üzere idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutarı,
…
e) Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumunu,
f) Ödeme makamı: Ödemeyi yapan muhasebe birimini veya ödeme yapan birimi,
g) Piyasadan hazır halde alınıp satılan mal: Projelendirme veya münhasıran bir talep
üzerine üretimi yapılmayan malları,
…
ifade eder.” hükmü,
“İhalelerin bildirilmesi” başlıklı 5 inci maddesinde “(1) İdareler, ihale yolu ile
yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların tebligat adreslerini sözleşmenin
imzalandığı tarihi takip eden onbeş gün içinde ilgili üniteye bildirmek zorundadır. İhale
konusu iş, piyasadan hazır halde alınıp satılan malın temini ise bu işler idare tarafından
Kuruma bildirilmez.
…” hükmü,
“Hakedişten kesinti ve mahsup” başlıklı 6 ncı maddesinde “(1) İdarece işverenlerin
hakedişleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla
ödenir.
(2) İdare, işverene yapacağı her hakediş ödemesinden önce, işverenin ve varsa alt
işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme
zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarının olup olmadığını, üniteden yazı ile sorar.
Ünitece, işverenin ve varsa alt işverenlerinin muaccel borcunun bulunmadığı hususu idareye
bir aylık süre içinde yazı ile bildirilir. Yazı ile bildirilmediği sürece, idare tarafından işverene
hakediş ödenmez.
(3) İdare, yaptığı ihaleler sonucunda işverene ödeyeceği her hakediş ödemesinden
önce işverenin ve varsa alt işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin
gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarının bulunup
bulunmadığı hususunda sorgulama yapabilmek için Kuruma yetki başvurusunda
bulunabilir. Kurumca bu başvurunun uygun görülmesi halinde idarece, işverene yapılacak
her hakediş ödemesinden önce elektronik ortamda işverenin ve varsa alt işverenlerinin
Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer
ferilerinden oluşan muaccel borçlarının bulunup bulunmadığı hususunda sorgulama
yapılır. İşveren ve varsa alt işverenlerin Kuruma borcu yoksa, ayrıca Kuruma yazı ile
sorulmaksızın hakediş ödemesi yapılır.
…
(5) İdarece, işveren ve varsa alt işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime
ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarına mahsup
edilmek üzere yapılan kesinti tutarı, ödeme belgesinde gösterilir. …
(6) İşverenin ve varsa alt işverenlerinin, prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve
diğer ferilerinden dolayı Kuruma olan sorumluluğu; idari para cezası, prim ve prime ilişkin
gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarının tamamının hakedişten
mahsup edildiği tarihe kadar devam eder.
…
(8) Piyasadan hazır halde alınıp satılan işlerle ilgili olarak işi üstlenenlere yapılacak
hakediş ödemelerinden önce, işi üstlenenlerin idari para cezası, prim ve prime ilişkin
borcunun olup olmadığı Kuruma yazılı olarak sorulur ve bir aylık süre içinde Kurumca
yapılacak bildirime istinaden borcu varsa hakedişinden kesinti yapılır.” hükmü,
“Görevlilerin sorumluluğu” başlıklı 9 uncu maddesinde “(1) İdare veya ödeme makamı
tarafından bu Yönetmeliğin 5 inci, 6 ncı ve 7 nci maddelerinde belirtilen yükümlülüklerini
yerine getirmeden hakediş ödenmesi veya kesin teminatın iade edilmesi halinde, ilgililer
hakkında genel hükümlere göre işlem yapılır.” hükmü,
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının 02.03.2020 tarihli ve 2020/5 sayılı “Borç
Sorgusu” konulu Genelgesinin “III. Kamu İhale Kanunu Dışında Düzenlenen Borcu Yoktur
Belgeleri/Yazıları” başlıklı bölümünde “1- İhaleli İşlerde Hak Ediş Ödenmesi İçin İstenen
Borcu Yoktur Yazıları
…
Bu bakımdan idarelerce, ihale yoluyla yaptırdıkları işleri üstlenenlere yapılacak her
hak ediş ödemesinden önce;
Hizmet alımı ve yapım işleri için, ilgili ihale konusu işyerinden dolayı,
İhale suretiyle piyasadan hazır halde alınıp satılan mal teslim işleri için, işverenin
merkez adresindeki işyerinin tescilli bulunduğu ünite tarafından, İl Müdürlüğünde işlem
gören tüm işyerlerinden dolayı,
Kuruma muaccel hale gelmiş borçlarının bulunup bulunmadıkları hususu
sorgulanacaktır.” hükmü,
Söz konusu Genelgenin “IV- Hak Ediş Ödemeleri Sırasında İşverenlerin Muaccel
Borçlarının İdarelerce Elektronik Ortamda Sorgulanması” başlıklı bölümünde “…
İhale konusu işin piyasadan hazır halde alınıp satılan mal teslimine yönelik olması
halinde, öncelikle söz konusu işleri üstlenen işverenlere ilişkin işyeri sicil numaralarının,
uygulamada yer alan “Tescil Sorgulama” seçeneği vasıtasıyla ilgili idarece tespit edilmesi
gerekmektedir.
“Tescil Sorgulama” menüsünde işyeri sicil numaraları, gerçek kişi olan işverenler için
T.C. kimlik numarası girilmek suretiyle “Mernis No İle Tescil Bul” seçeneği vasıtasıyla, tüzel
kişi olan işverenler için vergi kimlik numarası girilmek suretiyle “Vergi No İle Tescil Bul”
seçeneği vasıtasıyla tespit edilecektir.
Kurumumuz uygulamalarında, her işyerine ayrı sicil numarası verildiğinden, ihale
suretiyle piyasadan hazır halde alınıp satılan mal teslim işlerinden dolayı, işyeri sicil
numarasının tespiti için T.C. kimlik numarası veya vergi kimlik numarası girilmek suretiyle
sorgulama yapıldığında, aynı işverene ait birden fazla işyeri sicil numarası ile
karşılaşılabilecektir. Bu durumda, işverenin merkez adresindeki işyerinin tescilli bulunduğu il
kodu ile listelenen geçici ve daimi tüm işyerlerinden dolayı yasal ödeme süresi geçmiş borçları
sorgulanacaktır.
Örnek 3: Piyasadan hazır halde alınıp satılan mal teslimi işini üstlenen ve merkez adresi
Ankara’da bulunan 1234567890 numaralı vergi kimlik numaralı (B) Limited Şirketinin işyeri
sicil numaralarının tespiti için ilgili idarece, “Vergi No İle Tescil Bul” seçeneğinden yapılan
sorgulama sonucunda,
01.01.1038120.006
01.01.1097841.006
01.02.1096884.006
02.02.1114874.006
01.01.1063874.034
01.01.1118965.021
nolu işyeri sicil numaralarına ulaşıldığı varsayıldığında, Ankara’nın il kodu 006 olduğu
için, ilgili idarece, anılan işverenin Ankara ilinde kurulu işyerlerinden Rüzgârlı Sosyal
Güvenlik Merkezinde işlem gören 01.01.1038120.006, 01.01.1097841.006, 01.02.1096884.006
nolu ve Ulucanlar Sosyal Güvenlik Merkezinde işlem gören 02.02.1114874.006 sicil numaralı
işyerlerine ilişkin borçları sorgulanacak ve varsa yasal ödeme süresi geçmiş borçları hak
edişinden kesilerek Kurum hesaplarına aktarılacaktır. Buna karşın, anılan işverenin merkez
adresinin bulunduğu il dışında faaliyet gösteren 01.01.1063874.034 sicil numaralı
(İstanbul’da işlem gören) işyeri dosyası ile 01.01.1118965.021 sicil numaralı (Diyarbakır’da
işlem gören) işyeri dosyalarının borçları ise sorgulanmayacaktır.
…” denilmektedir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde;
1. Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu
kapsamındaki kuruluşların, kanunla kurulan kurum ve kuruluşların ihale yolu ile yaptırdıkları
her türlü işleri üstlenenleri ve bunların tebligat adreslerini sözleşmenin imzalandığı tarihi takip
eden onbeş gün içinde ilgili üniteye bildirmek zorunda olduğu, ihale konusu işin, piyasadan
hazır halde alınıp satılan malın temini olması halinde bu işlerin idareler tarafından Sosyal
Güvenlik Kurumuna bildirilmeyeceği,
2. İdareler yaptığı ihaleler sonucunda işverene ödeyeceği her hakediş ödemesinden önce
işverenin ve varsa alt işverenlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna idari para cezası, prim ve prime
ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarının bulunup
bulunmadığı hususunda sorgulama yapmak ve sorgulama sonucunda borcunun olmaması
halinde ödeme yapabileceği,
3. Piyasadan hazır halde alınıp satılan işlerle ilgili olarak işi üstlenenlere yapılacak
hakediş ödemelerinden önce, işi üstlenenlerin idari para cezası, prim ve prime ilişkin işverenin
merkez adresindeki işyerinin tescilli bulunduğu ünite tarafından, İl Müdürlüğünde işlem gören
tüm işyerlerinden dolayı Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel hale gelmiş borçlarının bulunup
bulunmadıkları hususu sorgulanmak suretiyle işlem yapılması gerektiği.
4. İşverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna idari para cezası, prim ve prime ilişkin
gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borcunun bulunması halinde
borçlarına mahsup edilmek üzere idarelerce hakediş tutarından yapılan kesintinin ödeme
belgesinde gösterileceği ve kesilen tutarın muhasebe kayıtlarına intikalinden itibaren 15 gün
içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeneceği,
değerlendirilmektedir.
Bilgilerini rica ederim.
Bakan a.
Genel Müdür
DAĞITIM
Gereği Bilgi
……….Belediye Başkanlığına …………. Valiliğine
(Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl
Müdürlüğü)
