4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 41’inci maddesinde, ihale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamayacağı, belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye sözleşmeyi imzalaması hususunun bildirileceği hüküm altına alınmıştır.
İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar gereğince ön mali kontrolün, düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç olmak üzere, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince gerçekleştirileceği, harcama birimlerinde ve malî hizmetler biriminde yapılan kontrol sonucunda, malî karar ve işlemin uygun görülmesi halinde, dayanak belgenin üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhinin düşüleceği veya yazılı görüş düzenleneceği, mali hizmetler birimince, anılan Usul ve Esasların 17’nci maddesi uyarınca yapılan kontrollerde yazılı görüş düzenlenmesinin zorunlu olduğu, bahse konu 17’nci maddede ise ihale kanunlarına tâbi olsun veya olmasın, harcamayı gerektirecek taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarından tutarı mal ve hizmet alımları için bir milyon Türk Lirasını, yapım işleri için üç milyon Türk Lirasını aşan harcama kalemlerinin ön mali kontrole tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.
Yapılan incelemede; .. ihale bedeliyle incelemeye konu yapım işi ihalesinin yazılı görüş gerektiren ön mali kontrole tabi harcama niteliğinde olduğu anlaşılmıştır.
İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’ın 3’üncü maddesinde ön mali kontrol; “İdarelerin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin malî karar ve işlemlerinin; idarenin bütçesi, bütçe tertibi, kullanılabilir ödenek tutarı, harcama programı, finansman programı, merkezi yönetim bütçe kanunu ve diğer malî mevzuat hükümlerine uygunluğu ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması yönlerinden yapılan kontrol” olarak, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 58’inci maddesinde ise ön malî kontrol süreci, “Malî karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ve belgelendirilmesi” olarak tanımlanmıştır.
Aktarılan mevzuat hükümleri gereğince; ön mali kontrole tabi harcama niteliğinde olan iş ve işlemler bakımından parasal limitlerin belirlenmesinin yanında bu kontrole ilişkin sürecin “malî karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ve belgelendirilmesi” aşamaları gözetilerek tamamlanması gerekmektedir.
Yapılan incelemede idare tarafından 18.11.2021 tarihinde (ihale tarihinden bir gün önce) gerçekleştirilen ön mali kontrol işleminin, ön mali kontrol sürecinin malî karar ve işlemlerin hazırlanması aşamasına ilişkin olduğu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Sözleşmeye Davet” başlıklı 42’nci maddesi gereğince sözleşmeye davet bildiriminin ön mali kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde yapılması gerekirken idare tarafından, başvuru sahibi isteklinin yüklenmeye girişilmesi aşamasının denetimini içeren ön mali kontrol işlemi gerçekleştirilmeden sözleşmeye davet edildiği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
