İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapacaklar için alınması zorunlu tutulan yetki belgesi aşırı düşük teklif açıklamalarında zorunlu bir belge midir?

Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 2021/358641 ihale kayıt numaralı “Karayolları 11 (Lüleburgaz), 12 (Mimarsinan) ve 15 (Kırklareli) Şube Şeflikleri Yollarında Rutin Yol Bakım, Onarım ile Kar ve Buz Mücadelesi Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Güven İnş. Tur. Maden Taş. San. Tic. Ltd. Şti. – Yapı Sts İnşaat Taahhüt Madencilik San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı itirazen şikâyet başvurusunda bulunmuş ve Kurulca alınan 11.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2084 sayılı karar ile “4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.

Davacı Güven İnş. Tur. Mad. Taş. San. Tic. Ltd. Şti. – Yapı Sts İnş. Taah. Mad. San ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından anılan Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, Ankara 11. İdare Mahkemesinin 31.01.2022 tarihli ve E:2021/2512 ve K:2022/233 sayılı kararında “… Davacının, c) Ayrıca Alpyol İnş. En. Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından sunulan açıklamalardan; ilgili istekli tarafından KGM/KAMTEM ve KGM/KAMÇAL iş kalemlerinde bulunan resmi rayici bulunmayan iş kalemine ilişkin sunulan fiyat teklifi veren firmanın (Umut Yol Asfalt İnşaat Sanayi ve Tic. A.Ş) teklife konu alanda faaliyet göstermediği, fiyat tekliflerine konu edilen kamyonun ortalama birim satış tutarının piyasa tutarlarının çok altında olduğu dolayısıyla alım fiyatları karşılaştırıldığında zararına bir ticaretin yürütülemeyeceğinin açık olduğu, iddiası bakımından yapılan incelemede;

 …

Yapılan incelemede; İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik 13.02.2018 tarih ve 30331 Sayı ile Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup 15.08.2020 tarih ve 31214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile mevcut haline kavuşmuştur. 15.08.2020 tarih ve 31214 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Yönetmelik ile Karayolları Trafik Kanununun 3. maddesinde tanımlanan ve tescilli olan motosiklet, otomobil, arazi taşıtı, otobüs, kamyonet, kamyon ve lastik tekerlekli traktör niteliğindeki taşıtların ikinci el motorlu kara taşıtı olarak tanımlandığı, gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretini, ancak yetki belgesine sahip olmaları durumunda yapılabilecekleri, bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışının, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti olarak kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu kapsamda; 15.08.2020 tarihinden sonra bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapacak gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların yetki belgesi alması gerektiği, aksi halde ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetini gerçekleştiremeyeceği anlaşılmaktadır.

Bakılan davada; Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1. maddesi uyarınca üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin, teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerektiği, ihale üzerinde bırakılan şirket tarafından kendisinden fiyat teklifi alınan Umutyol Asfalt İnş. San. ve Tic. A.Ş.nin, Ticaret Sicil Gazetesi’nde; şirketin faaliyet konuları arasında kara yolu ile yük taşımacılığı yapmak için gerekli araç makine ve vasıtaları almak satmak yer alsa da; 15.08.2020 tarih ve 31214 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Yönetmelik sonrasında ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetini gerçekleştirmek için alınması zorunlu olan yetki belgesinin bulunup bulunmadığının incelenmesi gerektiği, dava konusu Kurul Kararında ise bu hususta bir inceleme yapılmadığı gibi bu hususa hiç değinilmeden sadece faaliyet konusu üzerinden açıklama yapıldığı anlaşıldığından, davacının bu iddiasının reddine yönelik Kamu İhale Kararının bu kısmında hukuka uyarlık bulunmamaktadır. …

Sonuç itibarıyla; Kamu İhale Kurul Kararının, 1-c maddesi yönünden; söz konusu iddianın reddi hukuka aykırı olduğundan iptaline, diğer iddialar yönünden reddine karar vermek gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu Kurul Kararının; davacı şirketin 1-a, 1-b, 2-a ve 2-b iddiaları yönünden reddine, 1-c iddiası yönünden iptaline…” gerekçesiyle dava konusu işlemin 1-c iddiasına yönelik değerlendirmelerin iptaline karar verilmiştir.

Söz konusu Mahkeme kararını yerine getirmek üzere alınan Kamu İhale Kurulunun 16.02.2022 tarihli ve 2022/MK-44 sayılı kararı ile; “1- Kamu İhale Kurulunun 11.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2084 sayılı kararının 1-c) iddiasında yer alan “Ayrıca Alpyol İnş. En. Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından sunulan açıklamalardan; ilgili istekli tarafından KGM/KAMTEM ve KGM/KAMÇAL iş kalemlerinde bulunan resmi rayici bulunmayan iş kalemine ilişkin sunulan fiyat teklifi veren firmanın (Umut Yol Asfalt İnşaat Sanayi ve Tic. A.Ş) teklife konu alanda faaliyet göstermediği, fiyat tekliflerine konu edilen kamyonun ortalama birim satış tutarının piyasa tutarlarının çok altında olduğu dolayısıyla alım fiyatları karşılaştırıldığında zararına bir ticaretin yürütülemeyeceğinin açık olduğu,” kısmına ilişkin değerlendirmelerin iptaline,

2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, başvuru sahibinin 1-c) iddiasında yer alan “Ayrıca Alpyol İnş. En. Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından sunulan açıklamalardan; ilgili istekli tarafından KGM/KAMTEM ve KGM/KAMÇAL iş kalemlerinde bulunan resmi rayici bulunmayan iş kalemine ilişkin sunulan fiyat teklifi veren firmanın (Umut Yol Asfalt İnşaat Sanayi ve Tic. A.Ş) teklife konu alanda faaliyet göstermediği, fiyat tekliflerine konu edilen kamyonun ortalama birim satış tutarının piyasa tutarlarının çok altında olduğu dolayısıyla alım fiyatları karşılaştırıldığında zararına bir ticaretin yürütülemeyeceğinin açık olduğu,” kısmının esasının yeniden incelenmesine,” karar verilmiştir.

Bahsi geçen Kurul kararı üzerine yapılan esas incelemesi sonucunda alınan 23.03.2022 tarihli ve 2022/UY.II-403 sayılı Kurul kararı ile “4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,” karar verilmiştir.

Anılan Mahkeme kararına karşı yapılan temyiz başvurusu üzerine Danıştay Onüçüncü Dairesinin 21.04.2022 tarih ve E:2022/1190, K:2022/1818 sayılı kararı ile “… Dava konusu Kurul kararında yer alan 1/a ve 1/b ve 2/b iddiaları yönünden davanın reddi yolundaki temyize konu kararda hukuki isabetsizlik görülmemiştir.

Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararında yer alan 1/c iddiası yönünden incelenmesinden; Davalı yanında müdahil tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında, KAM/TEM ile KAM/ÇAL iş kalemlerinin analiz girdilerinde yer alan “Damperli kamyon en az 290 hp gücünde” alt analiz girdisine ilişkin olarak Umutyol’dan alınan fiyat teklifinin mevzuat gereğince bulunması gerekli meslek mensubu ibaresini taşıdığı, meslek mensubunca TÜRMOB kaşesiyle onaylandığı ve imzalandığı, ayrıca meslek mensubunun iletişim bilgilerine de yer verildiği görülmüştür.

Umutyol adına düzenlenen 19/08/2021 tarih ve 2021-GD-1702 sayılı Ticaret Sicil Tasdiknamesi’nde şirketin faaliyet alanı “belirli bir mala tahsis edilmiş mağazalarda motorlu kara taşıtı ve motosiklet yakıtının (benzin, mazot, dizel, biodizel, LPG, CNG vb.) perakende ticareti” şeklinde belirtilmiştir. Ayrıca Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nin resmi internet sitesi üzerinden yapılan incelemede; 04/12/2019 tarih ve 9965 sayılı Ticaret Sicili Gazetesi’nde Umutyol şirketinin amaç ve konusunu içeren 3. maddesinin “B-Nakliye” başlığı altındaki “(g) bendinde, “Kara, hava ve deniz yolu ile yurt içi ve yurt dışı yolcu, kargo ve yük taşımacılığı yapmak, bunlar için gerekli araç makine ve vasıtaları almak, satmak, kiralamak, kiraya vermek, pazarlamak ve her türlü ithalat ve ihracatını yapmak.” ibarelerine yer verildiği görülmüştür.

Her ne kadar Mahkemece İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik sonrasında ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetini gerçekleştirmek için alınması zorunlu olan yetki belgesinin bulunup bulunmadığının incelenmesi gerektiği gerekçesiyle işlemin bu iddia yönünden iptaline karar verilmiş ise de, kamu ihale mevzuatında aşırı düşük tekliflerin açıklanmasına ilişkin usul ayrıntılı biçimde düzenlenmiş olup, mezkûr Yönetmelik ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapacaklar için alınması zorunlu tutulan yetki belgesi, kamu ihale mevzuatı uyarınca yapılacak aşırı düşük teklif açıklamalarında, fiyat teklifleri ekinde bulunması gereken belgeler arasında sayılmadığından, bu belgenin varlığına ilişkin olarak davalı idarece bir araştırma yapılması gerekmemektedir.

Öte yandan, anılan düzenlemenin bu alanda faaliyet gösteren firmaların Ticaret Bakanlığı’nca takibi ve denetimini kolaylaştırmak amacıyla getirildiği, Yönetmeliğe aykırı olarak yetki belgesi olmaksızın bu alanda faaliyet gösterilmesinin idari para cezası yaptırımını gerektirdiği, kamu ihale mevzuatı uyarınca ise fiyat teklifi alınan firmanın yetki belgesi olup olmadığının değil, bu alanda faaliyet gösterip göstermediğinin araştırılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu itibarla, fiyat teklifi veren Umutyol şirketinin teklife konu alanda faaliyet gösterdiği, teklif ile birlikte sunulan Ek-O.6 Satış Tutarı Tespit Tutanağı’nın 2021/2 geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlendiği ve tutanaktaki ilgili tabloda belirtilen faturaların 24/06/2021 tarihli olduğu, faturalara konu araçlara ilişkin sunulan noter onaylı araç satış sözleşmelerinden, iş makinelerinin alıcısının Güvenyol, satıcısının Umutyol olduğunun görüldüğü, anılan tutanağın ekinde mükellefe ait imza sirküleri ile ilgili meslek mensubuna ait faaliyet belgesinin sunulduğu, bahsi geçen tutanakta ağırlıklı ortalama birim satış tutarı ile toplam satış miktarına yer verildiği ve ihale konusu işte kullanılması öngörülen fiyat teklifi konusu mamul/mal/hizmet miktarının en az 1/20’si kadar satış yapıldığının tespit edildiği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin bu iddia yönünden iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararında yer alan 2/a iddiası yönünden incelenmesinden; Aktarılan mevzuat uyarınca, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla şikâyet başvurusunun, bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren yapılması gerekmekte olup, yaklaşık maliyetin hatalı hesaplandığına yönelik başvurularda hukuka aykırı işlem ve eylemlerin farkına varıldığı tarihin, ihalenin bütün hüküm ve sonuçlarının yer aldığı kesinleşen ihale kararının ilgililere tebliğ edildiği tarih olarak kabulü gerekmektedir.

Dava konusu işlemde ise, şikâyete konu işlemin farkına varıldığı ya da farkına varılmış olması gereken tarihin ihale tarihi olduğu ve başvuru sürelerinin bu tarih esas alınarak hesaplandığı anlaşılmaktadır.

Başvuru süresinin ihalenin bütün hüküm ve sonuçlarının yer aldığı kesinleşen ihale komisyonu kararının davacıya tebliğ edildiği 08/09/2021 tarihinden itibaren hesaplanması gerektiği göz önünde bulundurulduğunda, davacı tarafından şikâyet başvurusunun süresi içinde (son gün hafta sonuna denk geldiğinden, sonraki ilk iş günü olan 20/09/2021 tarihinde) yapıldığı sonucuna varılmıştır.

Bu itibarla, mezkûr iddia bakımından başvurunun süre yönünden reddine ilişkin Kurul kararında hukuka uygunluk, bu kısım yönünden davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle; 1. Davacıların temyiz isteminin kısmen reddine, 2. Ankara 11. İdare Mahkemesi’nin 31/01/2022 tarih ve E:2021/2512, K:2022/233 sayılı kararının dava konusu Kurul kararının 1/a, 1/b ve 2/b iddiaları yönünden davanın reddine ilişkin kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının bu kısmını ile davalı lehine hükmedilen vekâlet ücretine ilişkin kısmının ONANMASINA, 3. Davacıların temyiz isteminin kısmen kabulüne; 4. Anılan Mahkeme kararının dava konusu Kurul kararının 2/a iddiası yönünden davanın reddine ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA, bu kısım yönünden DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE, 5. Davalının ve davalı yanında müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne; 6. Anılan Mahkeme kararının dava konusu Kurul kararının 1/c iddiası yönünden dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA, bu iddia yönünden DAVANIN REDDİNE,” gerekçeleriyle Mahkeme kararının 1-c iddiasına ilişkin değerlendirmelerinin bozulmasına ve davanın reddine, 2/a iddiası yönünden davanın reddine ilişkin kısmının bozulmasına ve bu kısım yönünden dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Anayasa’nın 138’inci maddesinin dördüncü fıkrasında, yasama ve yürütme organları ile idarenin mahkeme kararlarına uymak zorunda olduğu, bu organlar ve idarenin mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremeyeceği ve bunların yerine getirilmesini geciktiremeyeceği hükme bağlanmıştır.

Ayrıca, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 28’inci maddesinin birinci fıkrasında, mahkemelerin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idarenin gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecbur olduğu, bu sürenin hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Anılan kararın icaplarına göre Kamu İhale Kurulunca işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1- Kamu İhale Kurulunun 16.02.2022 tarihli ve 2022/MK-44 sayılı kararının iptaline,

2- 16.02.2022 tarihli ve 2022/MK-44 sayılı karar gereğince yapılan yeniden inceleme neticesinde alınan 23.03.2022 tarihli ve 2022/UY.II-403 sayılı Kurul kararının iptaline,

 3- Danıştay Onüçüncü Dairesi kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda Kamu İhale Kurulunun 11.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2084 sayılı kararının 1-c iddiasına ilişkin değerlendirmelerin hukuki geçerliğini koruduğuna,

 4- Kamu İhale Kurulunun 11.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2084 sayılı kararının 2-a iddiasına ilişkin değerlendirmelerin iptaline,

5- Danıştay Onüçüncü Dairesi kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda başvuru sahibinin 2-a iddiasının esasının incelenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.