4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yasak fiil veya davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde “İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.
b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.
c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.
d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif vermek.
e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.
Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında belirtilen hükümler uygulanır.” hükmü,
Kanun’un “Pazarlık usulü” başlıklı 21’inci maddesinde “Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
…
b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
…
(b), (c) ve (f) bentlerinde belirtilen hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. İlan yapılmayan hallerde en az üç istekli davet edilerek, yeterlik belgelerini ve fiyat tekliflerini birlikte vermeleri istenir.
…
Bu madde kapsamında yapılacak ihalelerde, ilk fiyat tekliflerini aşmamak üzere isteklilerden ihale kararına esas olacak son yazılı fiyat teklifleri alınarak ihale sonuçlandırılır…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Tekliflerin hazırlanması ve sunulması” başlıklı 30’uncu maddesinde “Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.
Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması zorunludur…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Başvuru ve teklif mektuplarının şekli” başlıklı 53’üncü maddesinde “(1) Başvuru ve teklif mektupları bu Yönetmeliğin ekinde yer alan standart formlar esas alınarak hazırlanır.
(2) Teklif mektubunun aşağıdaki şartları taşıması zorunludur:
a) Yazılı olması.
b) İhale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi.
c) Teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması.
ç) Üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması.
d) Türk vatandaşı gerçek kişilerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye’de faaliyet gösteren tüzel kişilerin vergi kimlik numarasının belirtilmesi.
e) Ad ve soyadı veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması.
…
(5) Teklif mektuplarının şekil ve içerik bakımından yukarıda belirtilen niteliklere ve teklif mektubu standart formuna uygun olmaması teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olarak kabul edilir. Taşıması zorunlu hususlardan herhangi birini taşımayan teklif mektuplarının değiştirilmesi, düzeltilmesi veya eksikliklerinin giderilmesi gibi yollara başvurulamaz. Teklif mektubu usulüne uygun olmayan isteklinin teklifi değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü,
İdari Şartname’nin “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 30’uncu maddesinde “30.1. Teklifler, bu Şartnamede belirtilen ihale saatine kadar İdareye (tekliflerin sunulacağı yere) verilecektir.
30.2. İhale komisyonunca, tekliflerin alınması ve açılmasında aşağıda yer alan usul uygulanır:
30.2.1. İhale komisyonunca bu Şartnamede belirtilen ihale saatinde ihaleye başlanır ve bu saate kadar kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur.
30.2.2. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. Bu incelemede, zarfın üzerinde isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu, ihaleyi yapan İdarenin açık adresi ve zarfın yapıştırılan yerinin istekli tarafından imzalanıp kaşelenmesi veya mühürlenmesi hususlarına bakılır. Bu hususlara uygun olmayan zarflar bir tutanakla belirlenerek değerlendirmeye alınmaz.
30.2.3. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır. İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik olan veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ve teklif bedelleri açıklanarak tutanağa bağlanır. Düzenlenen bu tutanaklar ihale komisyonunca imzalanır ve ihale komisyon başkanı tarafından onaylanmış bir sureti isteyenlere imza karşılığı verilir.
Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez. Teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler değerlendirilmek üzere ilk oturum kapatılır.” düzenlemesi,
“Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 31’inci maddesinde “31.1. Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir.
31.2. Teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, sunulan belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde İdarece belirlenen sürede bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Bu çerçevede, tamamlatılması istenen bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak İdare tarafından iki iş gününden az olmamak üzere makul bir tamamlama süresi verilir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayanların teklifleri değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir.
31.3. Bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre içinde isteklilerce sunulan belgelerin, ihale tarihinden sonraki bir tarihte düzenlenmesi halinde, bu belgeler, isteklinin ihale tarihi itibarıyla ihaleye katılım şartlarını sağladığını tevsik etmesi durumunda kabul edilecektir.
31.4. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir.
31.5. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen teklifler ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” düzenlemesi,
“Son tekliflerin alınması” başlıklı 32’nci maddesinde “32.1. İhale komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda yeterliği tespit edilen isteklilerden, ilk fiyat tekliflerini aşmamak ve ihale kararına esas olmak üzere son yazılı fiyat tekliflerini vermeleri istenir. İstekliler, kendilerine bildirilen tarih ve saatte tekliflerini ihale komisyonuna sunar. İhale komisyonu, son teklifleri bir tutanakla isteklilerden teslim alır ve son teklif bedelleri ile işin yaklaşık maliyetini hazır bulunanlara açıklayarak tutanağa bağlar. Son yazılı fiyat teklifini sunmayan isteklilerin ilk teklifi, son teklifleri olarak kabul edilir ve teklifler değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.
32.2. İlk fiyat teklifi ile son yazılı fiyat teklifinin farklı kişiler tarafından imzalanması halinde, son yazılı fiyat teklifini imzalayan kişinin temsile yetkili olduğuna ilişkin belgelerin de teklif mektubuna eklenmesi zorunludur.” düzenlemesi yer almaktadır.
Başvuruya konu ihalenin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin (b) bendi kapsamında pazarlık usulü ile gerçekleştirildiği, ihale işlem dosyasının incelenmesinden 29.04.2022 tarihinde saat 14:30’da gerçekleştirilen şikâyete konu ihaleye 2 firmanın teklif verdiği, ihale komisyonunca yapılan değerlendirme sonucunda isteklilerin aynı gün saat 14:45’te ilk yazılı tekliflerini aşmamak üzere son yazılı fiyat tekliflerini vermeye davet edildiği, anılan istekliler tarafından ikinci fiyat tekliflerinin idareye sunulduğu, söz konusu fiyat tekliflerinin sunulması üzerine idarece isteklilerin aynı gün saat 15:10’da ilk yazılı tekliflerini aşmamak üzere son yazılı fiyat tekliflerini vermeye bir kez daha davet edildiği, bu kez yalnızca başvuru sahibi D….Şti. tarafından üçüncü fiyat teklifinin idareye sunulduğu,
09.05.2022 tarihli ihale komisyonu ara kararında T…. Şti.nin sunmuş olduğu ikinci teklif zarfında ….. Şti.nin teklif mektubunun sunulduğunun tespit edildiği, tekliflerin ayrıntılı incelenmesi ve değerlendirilmesi için oturuma ara verilmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
27.05.2022 tarihli komisyon kararında T…..Şti.nin sunmuş olduğu ikinci teklif zarfında ….Şti.nin teklif mektubunun sunulmasının Kamu İhale Kanunu’nun “Yasak fiil veya davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinin (d) bendi kapsamında değerlendirilerek her iki isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı ve ihalenin iptal edilmesine karar verildiği tespit edilmiştir.
…..d. Şti.ne ilişkin belgeler incelendiğinde:
? İlk teklif kapsamında sunulan 732.5643,00 TL tutarındaki teklif mektubu ve söz konusu mektuba ait 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin hazırlanması ve sunulması” başlıklı 30’uncu maddesine uygun teklif zarfı,
? İkinci fiyat teklifi kapsamında sunulan 578.340,00 TL tutarındaki teklif mektubu ve mevzuatta aranan şartları taşıyan teklif zarfı,
? Üçüncü fiyat teklifi kapsamında sunulan 481.950,00 TL tutarındaki teklif mektubu ve mevzuatta aranan şartları taşıyan teklif zarfı görülmüştür. (Söz konusu teklif mektubundaki imzanın şirket müdürü Dağhan Dilmaç tarafından imzalandığı, ancak teklif zarfındaki imzanın Dağhan Dilmaç’ın imzasıyla uyumlu olmadığı görülmüştür.)
T…..Şti.ne ilişkin belgeler incelendiğinde:
? İlk fiyat teklifi kapsamında sunulan 771.120,00 TL tutarındaki teklif mektubu ve mevzuatta aranan şartları taşıyan teklif zarfı,
? İkinci fiyat teklifi kapsamında sunulan 636.174,00 TL tutarındaki ….Şti. tarafından düzenlenen teklif mektubu, mevzuatta aranan şartları taşıyan T….Şti.nin bilgilerini içeren teklif zarfı görülmüştür.
İhale işlem dosyası kapsamında yapılan incelemede, ihale işlem dosyasında başvuru sahibi tarafından düzenlenen 4 teklif mektubuna rastlandığı, söz konusu teklif mektuplarındaki imzaların şirket müdürü Dağhan Dilmaç’ın imzasıyla uyumlu olduğu, söz konusu mektupların ikisinin başvuru sahibinin bilgilerini içeren ve mevzuatta aranan şartları taşıyan teklif zarfı içerisinde, teklif mektuplarından birinin başvuru sahibinin bilgilerini içeren ancak şirket müdürü Dağhan Dilmaç’ın imzasıyla uyumlu olmayan teklif zarfı içerisinde, dördüncü teklif mektubunun ise ihaleye teklif sunan diğer isteki T…tarafından sunulan ikinci teklif zarfının içerinde sunulmuş olduğu tespit edilmiştir. İdare tarafından somut durumun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 17’nci maddesinin (d) bendi kapsamında değerlendirilerek her iki isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı ve ihalenin iptal edildiği anlaşılmakla birlikte, somut durumun Kanunun 17’nci maddesinin (d) bendi kapsamında değerlendirilemeyeceği, yukarıda yer verilen tespit ve açıklamalar kapsamında aktarılan durumun aynı Kanunun 17’nci maddesinin (b) bendi kapsamında yer alan rekabeti veya ihale kararını etkileyecek nitelikte bir davranış olduğu, ihaleye katılan isteklilerin tekliflerinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılarak ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte, idarece tesis edilen işlemin sonucu itibari ile mevzuata bir aykırılık teşkil etmediği anlaşıldığından idarece verilen kararın yerinde olduğu anlaşılmıştır.
Diğer taratan, yukarıda yer verilen mevzuat ve ihale dokümanı düzenlemelerinden, pazarlık usulü ile gerçekleştirilen ihalelerde ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda yeterliği tespit edilen isteklilerden, ilk fiyat tekliflerini aşmamak ve ihale kararına esas olmak üzere son yazılı fiyat tekliflerini vermelerinin istenileceği, ihale komisyonunun son teklifleri bir tutanakla isteklilerden teslim alacağı ve son teklif bedelleri ile işin yaklaşık maliyetinin hazır bulunanlara açıklanarak tutanağa bağlanacağı, son yazılı fiyat teklifini sunmayan isteklilerin ilk teklifinin, son teklifleri olarak kabul edileceği ve teklifler değerlendirilmek üzere oturumun kapatılacağı anlaşılmakta olup idarece gerçekleştirilen işlemlerin mevzuatta öngörülen doğrultuda gerçekleştirilmediği, T….Şti.nin sunmuş olduğu ikinci teklif zarfında D….. Şti.nin teklif mektubunun sunulması durumunun tekliflerin alınması aşamasında tespit edilerek kayıt altına alınmadığı ve hazır bulunanlara açıklanmadığı, isteklilerden bir kez ilk fiyat tekliflerini aşmamak ve ihale kararına esas olmak üzere son yazılı fiyat tekliflerini vermelerinin istenilmesinin ardından mevzuata aykırı şekilde isteklilerden bir kez daha son yazılı fiyat tekliflerini vermelerinin talep edildiği, dolayısıyla ihale sürecinin mevzuata aykırı olarak yürütüldüğü görülmüştür.
Ancak ilerleyen süreçte 23.05.2022 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalede geçerli teklif kalmadığından söz edilerek ihalenin iptal edildiği görüldüğünden, ihale komisyonunun yukarıda yer verilen mevzuata aykırı uygulamalarından kaynaklı olarak başkaca bir işlem tesis edilmesine gerek bulunmadığı da anlaşılmaktadır.
