- Satın alma, tahakkuk, faturalandırma ve yaklaşık maliyet hazırlama birimleri gibi önemli birimlerde taşeron firma elemanlarının istihdam edilmesi
Sağlık tesislerince sıklıkla gerçekleştirilen ihalelerden birisi de, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım ihaleleridir. Bu hizmet alım ihaleleri ise 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde yürütülmektedir. Anılan Kanunda hizmet;“ Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri” olarak tanımlanmıştır.
Yukarıdaki tanım kapsamında değerlendirilen ve sağlık tesislerinin görev alanına giren hizmetlerin yürütülmesi için yapılan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım ihalelerinde, malum olunduğu üzere, ağırlıklı olarak personel hizmeti alınmaktadır. Bu personellerin istihdam alanları ihale konusu işin türüne göre değişmekle birlikte, asıl olan söz konusu personellerin Kanunların izin verdiği sınırlar dâhilindeki istihdam alanlarında çalıştırılmasıdır. Dolayısıyla memur veya diğer kamu görevlileri tarafından yürütülmesi gereken asli kamu hizmetlerinin firma elemanları tarafından yürütülmesinin mevzuata uygun düşmeyeceği açıktır.
Nitekim yukarıda bahsi geçen hususa ilişkin düzenleme, 1982 Anayasası’nın 128 inci maddesinde; “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerin gerektirdiği asli ve sürekli görevler memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.” ifadesiyle yer almaktadır. Söz konusu hüküm uyarınca kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için sadece memurlar değil diğer kamu görevlileri kapsamındaki personel de istihdam edilebilecektir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4 üncü maddesi uyarınca; kamu hizmetleri memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle görülür. Anılan maddede kamu hizmetlerinin kimler tarafından yerine getirileceği tek tek sayılmış olup, bunlar dışında herhangi bir istihdam türü belirtilmemiştir.
Yukarıda da açıklandığı üzere Devletin, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülebilecektir. Bu açıdan bakıldığında kamu hizmetlerinin gerektirdiği görevlerin
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında hizmet alımı yoluyla istihdam edilen personele gördürülmesi, Anayasa’nın ve 657 sayılı Kanunun ilgili hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Ayrıca görevlendirilen firma personelinin devlet memurları ile ilgili disiplin hükümlerine tabi olmaması nedeniyle disiplin soruşturması yapılmasını gerektiren iş ve işlemlerinden dolayı haklarında uygulanabilecek herhangi bir disiplin hükmü de bulunmamaktadır. Bu bağlamda ilgililer hakkında sadece İş Kanunu, Borçlar Kanunu, Ceza Kanunu gibi kanun hükümlerine aykırılık olması durumunda işlem yapılabilecektir.
Hal böyle iken, yerinde denetim faaliyetleri kapsamında yürütülen incelemelerde, sağlık tesislerinin ekseriyetinde satın alma, tahakkuk, faturalandırma ve yaklaşık maliyet hazırlama birimi gibi kamu hizmetleri açısından kritik sayılabilecek birimlerde firma elamanlarının istihdam edildiği tespit edilmiştir.. Bazı sağlık tesislerindeki insan kaynağı alanındaki sıkıntılar göz önüne alındığında, en azından bu birimlerdeki firma personellerinin mutlaka bir kamu görevlisinin gözetim ve denetimi altında çalıştırılması büyük önem arz etmektedir.
Kamu idaresi cevabı
Bazı sağlık tesislerindeki insan kaynağı alanındaki sıkıntılar göz önüne alındığında, en azından bu birimlerdeki firma personellerinin mutlaka bir kamu görevlisinin gözetim ve denetimi altında çalıştırılmasının büyük önem arz etmekte olduğu, hizmet alımları kapsamında çalıştırılan işçilerin hizmet alımının konusu dışında ve mali işlemlerde çalıştırılmamasına yönelik uyarıcı yazılarına rağmen Sayıştay Başkanlığı’nın tespitleri doğrultusunda sağlık tesislerinin tekrar uyarılacağı bildirilmiştir.
Sonuç olarak
İhalelerde açıklık ve saydamlığın, eşit muamelenin sağlanabilmesi ve uygun şartlarda ihtiyaçların karşılanması amacıyla;
– Sağlık Bakanlığı tarafından %5 olarak belirlenen yüklenici karının, yaklaşık maliyet dikkate alınmasının sağlanması,
– Yaklaşık maliyet hesabı gibi gizli kalması gereken ihale süreçlerinde, sorumluluk verilecek personelin, 657 sayılı Kanununda öngörülen istihdam usullerine göre belirlenmesi,
– Yaklaşık maliyetin tespitinde Kamu İhale Genel Tebliğinde yer verilen usullere riayet edilmesi,
– İhale Komisyonlarının, 4734 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinde belirtilen usullere eksiksiz riayet edilerek (imzalanması dahil) oluşturulması,
– Hazinece sağlanan özürlü istihdamına ilişkin teşvik tutarlarının Kamu İhale Genel Tebliğinde öngörülen hükümlere uygun olarak, ilgililere yapılacak olan hak edişlerden kesilmesi,
– Sağlık tesislerince süreklilik arzeden hizmetlerin, temel ihale usulleriyle alınması,
– Hizmet alımlarında “kısa vadeli sigorta kolları prim oranı” na ihale dokümanında yer verilirken, ilgili iş kolundaki kanunen belirlenen prim oranına uyulması hususunda titizlik gösterilmesi,
– İhalelerde sözleşme kapsamına girmeyen işlemlerle ilgili ödemede bulunulmaması, bu amaçla sözleşmelere ilave hükümler getirilerek, hatalı uygulamanın önlenmesi,
Gerekir.
