Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin İşe başlama ve bitirme tarihi başlıklı 9. Maddesinde; “Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren ………………. (rakam ve yazıyla) ………………. gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır.” Hükmü yer almaktadır. Burada boş bırakılan kısım ihale aşamasında idare tarafından belirlenmekte olup, genellikle 5-15 gün arasında bir süre tercih edilmektedir.
08/08/2019 tarihinde yapılan ve 18/08/2019 tarihinde yürürlüğe giren mevzuat değişikliği ile tip sözleşmeye “Yüklenicinin sözleşmede belirlenmiş olan süre içinde yer teslimi için hazır bulunmaması halinde bu durum idare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin de bulunduğu komisyon tarafından süre bitiminde tutanak altına alınır ve işin süresi başlar.” şeklinde ek madde eklenmiştir.
Tip sözleşmede belirtilen Yapım İşleri Genel Şartnamesinin İşyerinin yükleniciye teslimi başlıklı maddesine baktığımızda; Sözleşmenin imzalanmasından sonra, sözleşmede yazılı süre içinde işe başlanabilmesi için işyerinin, İdare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin de bulunduğu komisyon tarafından yükleniciye teslim edilmesi ve bu hususta iki taraf arasında bir tutanak düzenleneceği belirtilerek, Yer teslim tutanağının imzalanmasıyla yükleniciye yer teslimi yapılmış olacağı düzenlenmiştir. (Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği ekinde “İşyeri Teslim Tutanağı” örneği de bulunmaktadır.)
Asıl önemli olan yer teslim tutanağının doğru bir şekilde düzenlenmesi ve sonrasında idare yetkilileri ile yüklenici tarafından imzalanmasıdır.
Öncelikle dikkat edilmesi gereken yer teslim tutanağında, yer tesliminin tutanağın onaylanması halinde gerçekleşmiş olacağının belirtilmesi halinde, tutanağın onaylandığının yükleniciye tebliğ edildiği tarihte yer teslimi yapılmış olacağıdır.
Dikkat edilmesi gerekli olan diğer bir husus ise 08/08/2019 tarihinde yapılan ve 18/08/2019 tarihinde yürürlüğe giren mevzuat değişikliği sonrasında Yüklenicinin sözleşmede yer teslimi için belirlenmiş olan süre içinde işyerinin teslimi için hazır bulunmaması halinde bu durumun komisyon tarafından tutanak altına alınarak işin süresinin başladığının yükleniciye yazılı olarak bildirilmesidir. Böyle bir durumda, yüklenici işyerini geç teslim aldığını gerekçe göstererek süre uzatımı talebinde bulunamaz.
Peki İşlerin yapılacağı yerlerin yükleniciye tesliminde idareden kaynaklı nedenlerle yani yer tesliminde gecikme olması halinde nasıl bir yol izlenmelidir.
İşyerinin yükleniciye teslim edilmesini engelleyen bir problemin varlığı halinde yer teslim tutanağı düzenlenir ancak, işin fiili olarak başlatılmadığı tutanakta açıkça belirtilmelidir. Aksi takdirde yüklenicinin işyerini sorunsuz bir şekilde teslim aldığı ve işin süresinin başladığı kabul edilir. Tutanakta işin fiili olarak başlatılamadığının gerekçesi ile birlikte belirtilmesi dikkat edilmesi gereken bir husustur.
İşyeri teslimiyle birlikte işin sözleşmesinde belirtilen teslim süresi başladığından yüklenicinin yer teslimi yapıldıktan sonra işin yapımına başlaması gerekmektedir. Bu nedenle işyerinin yükleniciye tesliminde, yüklenicinin işe başlamasına engel olabilecek, örneğin; yapı ruhsatının alınmamış olması veya parsel içerisinde idare tarafından yıkılması gereken mevcut yapıların bulunması halinde bu durumlar yer teslim tutanağında belirtilerek bu engellerin ortadan kaldırılması sonrasında ayrıca fiili işe başlama tutanağının düzenleneceğine yer teslim tutanağında yer verilmelidir.
Özellikle söz konusu engellerin tutanakta belirtilmesi ve sonrasında fiili işe başlama tutanağının tutulması yükleniciye verilebilecek süre uzatımının belirlenmesi açısından gereklidir. Zira Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 6. maddesi ile 29. maddesinde yer tesliminde gecikme olması halinde bu durumun işin bir kısmının veya tamamının zamanında bitirilmesini geciktirmesi halinde, sözleşmede tespit edilen iş süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılacağı düzenlenmiştir.
Süre uzatımı yüklenici tarafından işin sağlıklı bir şekilde fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılması için gerekli olmakla birlikte sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanması öngörülmeyen işler için ayrıca uzatılan süre içerisinde, yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar dikkate alınarak fiyat farkı hesaplanması imkânı vermektedir.
Burada sorulması gereken en önemli soru aslında yer teslimde ne kadarlık bir gecikmenin kabul edilebilir olacağıdır.
Kamu ihale sözleşmeleri mevzuatında idare tarafından yer teslimin yükleniciye tesliminde gecikme olması halinde süre uzatımı verilebileceği düzenlenmiştir.
Ancak, konu ile ilgili yargı kararlarına bakıldığında idare tarafından yükleniciye makul bir sürede yer tesliminin yapılmaması halinde sözleşmenin yüklenici tarafından haklı olarak feshedilebileceği belirtilmektedir.
Peki yargı kararlarında yer alan “makul süreden” kasıt nedir? Bu süre nasıl belirlenecektir. Hesaplanabilir bir süre midir?
Özellikle sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanacağı öngörülmeyen işler başta olmak üzere yer tesliminin yapılamadığı süre zarfında yüklenicinin teklifinin diğer bir ifadeyle toplam sözleşme bedelinin o günkü piyasa şartlarına göre işin yapılabilirliği konusunda kıyaslanması gerekmektedir. Bu nedenle de makul sürenin tespitinin sözleşme bedeli ile piyasa şartlarına göre işin yapılabildiğinin değerlendirilmesi ile tespit edilmesi gerekmektedir. Özellikle son dönemlerde beklenmeyen aşırı fiyat artışları nedeniyle fiyat farkı hesaplaması öngörülen veya öngörülmeyen tüm işlerde sözleşme bedelinin enflasyonist etkiler karşısında yetersiz kaldığı ortadadır.
Peki yargı kararlarında yer alan “makul süre” sonrasında ne yapılmalıdır?
İş sahibi idarenin işyeri teslimini geç yapması (makul sürenin aşılması) veya yer teslimini hiç yapması durumunda yüklenicinin sözleşmesinin feshini talep etmekte haklı olacağı, bu nedenle idarece sözleşmenin feshedilerek tasfiyesinin yapılması ve kesin teminat ile varsa ek kesin teminatlarının iade edilmesi gerekmektedir. Yüklenicinin talebinin idare tarafından olumlu olarak karşılanmaması halinde ilgili başvuru süreçleri başlatılmalıdır.
TÜM BU SÜREÇLERDE İŞİNİZİN YER TESLİMİ İLE İLGİLİ SÜRECİNİN İNCELENMESİ VE HEM İDAREYE HEM DE DİĞER BAŞVURULARA İLİŞKİN DİLEKÇELERİN HAZIRLANMASI İÇİN GEREK TEKNİK GEREKSE HUKUKİ DESTEK ALMAK İÇİN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ…
